Στην Ιερουσαλήμ η Διεθνής Επιτροπή Θεολογικού Διαλόγου Ορθοδόξων – Αγγλικανών Μισός αιώνας Διαλόγου (1973 – 2023)

Την Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2023, ξεκίνησαν οι συνεδριάσεις της Ολομέλειας της Διεθνούς Επιτροπής Θεολογικού Διαλόγου Ορθοδόξων – Αγγλικανών, στους φιλόξενους χώρους του St George AnglicanCentre στην Ιερουσαλήμ. Στη συνδιάσκεψη μετέχουν εκπρόσωποι 10 Ορθοδόξων Εκκλησιών (μετά την αποχώρηση του εκπροσώπου του Πατριαρχείου Μόσχας) και εκπρόσωποι της Αγγλικανικής Κοινωνίας από όλες της ηπείρους.

Συγκεκριμένα, από ορθοδόξου πλευράς μετέχουν:

Από το Οικουμενικό Πατριαρχείο:
Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Βελγίου Αθηναγόρας, Ορθόδοξος Συμπρόεδρος της Επιτροπής
Αιδεσιμολογιότατος Πρωτοπρεσβύτερος Δρ Χρήστος Χρηστάκης, Συγγραμματέας

Από το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας:
Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ζιμπάμπουε και Αγγόλας, Σεραφείμ

Από το Πατριαρχείο Αντιοχείας:
Αιδεσιμολογιότατος Πρεσβύτερος Jonathan A. Hemmings

Από Πατριαρχείο Ιεροσολύμων:
Αιδεσιμολογιότατος Πρωτοπρεσβύτερος Καθηγητής Γεώργιος Δράγας

Από το Πατριαρχείο Σερβίας:
Καθηγητής Dr Bogdan Lubardić

Από το Πατριαρχείο Ρουμανίας:
Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Târgoviște Νήφων

Από το Πατριαρχείο Γεωργίας:
Αἰδεσιμολογιότατος Πρωτοπρεσβύτερος Καθηγητής Δρ. Giorgi Zviadadze

Από την Εκκλησία της Κύπρου:
Πανιερώτατος Μητροπολίτης Κιτίου Νεκτάριος

Από την Εκκλησία της Ελλάδος:
Ομ. Καθηγητής Δρ Μιλτιάδης Κωνσταντίνου

Από την Εκκλησία της Αλβανίας:
Καθηγητὴς κ. Nathan Hoppe

Ο θεολογικός διάλογος της Ορθοδοξίας με την Αγγλικανική Κοινωνία είναι ένας από τους παλιότερους διαλόγους. Η απόφαση από ορθοδόξου πλευράς για την έναρξη των συζητήσεων λήφθηκε κατά τη δεκαετία του 1960 στις Πανορθόδοξες Διασκέψεις της Ρόδου. Οι αποφάσεις εκείνες επικυρώθηκαν και ενισχύθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1970 από την Πανορθόδοξη Προπαρασκευαστική διάσκεψη για τη μέλλουσα τότε Μεγάλη Σύνοδο.

Από την πρώτη συνάντηση εκπροσώπων των Ορθόδοξων Εκκλησιών και των Εκκλησιών της Αγγλικανικής Κοινωνίας στην Οξφόρδη το 1973 ως σήμερα ο μεταξύ τους θεολογικός διάλογος είχε ήδη κάνει τεράστια πρόοδο. Η πρόοδος αυτή αντικατοπτρίζεται στις Κοινές Δηλώσεις που εκδόθηκαν κατά καιρούς και αποτυπώνεται στην έκδοση της Δήλωσης της Κύπρου του 2006 με τίτλο: «The Church of theTriune God», η οποία παρουσιάστηκε επίσημα στον Αρχιεπίσκοπο του Canterbury και στον Οικουμενικό Πατριάρχη στο Αββαείο του Westminster το 2007.

Από το 2006 και εξής αντικείμενο των συναντήσεων αποτελούν θέματα ανθρωπολογίας, που κατέληξαν στη Δήλωση του Buffalo της Νέας Υόρκης το 2015 με τίτλο In the Image and Likeness of God: A Hope – Filled Anthropology (Κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού: Μια ελπιδοφόρα ανθρωπολογία).

Από το 2016 αντικείμενο του νέου κύκλου του θεολογικού διαλόγου Αγγλικανών – Ορθοδόξων αποτελεί η διερεύνηση των πρακτικών συνεπειών στο σύνολο των ηθικών παραμέτρων της ζωής του ανθρώπου που ανακύπτουν από τις θεολογικές αρχές που διατυπώνονται στην κοινή δήλωση του Buffalo. Ήδη έχει εκδοθεί το κείμενο «Stewards of Creation: A Hope-filled Ecology», που αναφέρεται στην ευθύνη των χριστιανών για τη δημιουργία, και σύντομα πρόκειται να κυκλοφορήσει η Δήλωση της Πεντέλης με τίτλο «Dying Well, Living Well: Our Sure and Certain Hope», η οποία συμφωνήθηκε πέρυσι στην Αθήνα. Το κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή κυκλοφορεί ήδη στην επίσημη ιστοσελίδα της Αγγλικανικής Κοινωνίας:
https://www.anglicancommunion.org/media/493487/Dying-Well-Living-Well-final-text_ecumenical-orthodox_0123.pdf

Η φετινή συνδιάσκεψη της ολομέλειας της Επιτροπής φιλοξενείται από την Αγγλικανική Κοινωνία στην Ιερουσαλήμ και έχει ως θέμα: «Organ Donation – A Hope-Filled Gift».

Πρώτη ενέργεια της Επιτροπής ήταν να επισκεφτεί και να υποβάλει τα σέβη της στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο. Ο Μακαριότατος έκανε με ιδιαίτερη θερμότητα δεκτά τα μέλη της Επιτροπής, τονίζοντας στην προσφώνησή του τη σπουδαιότητα της Ιερουσαλήμ και των ιερών προσκυνημάτων για την καλλιέργεια κλίματος αλληλεγγύης και συνεργασίας μεταξύ χριστιανών όλων των παραδόσεων. Στην αντιφώνησή του ο Πρόεδρος της ορθόδοξης αντιπροσωπείας, σεβασμιότατος Βελγίου, ευχαρίστησε τον Μακαριότατο για τη θερμή υποδοχή των μελών της Επιτροπής, και συμφώνησε μαζί του σε όσα είπε σχετικά με τη σημασία των διαλόγων, καθώς η απουσία διαλόγου οδηγεί σε μονόλογο που με τη σειρά του συνεπάγεται την απομόνωση των επιμέρους Εκκλησιών και εντάσεις μεταξύ των χριστιανών. Στη συνέχεια ο Σεβασμιότατος Αθηναγόρας επισήμανε ότι σε όλες τις διορθόδοξες συναντήσεις προεδρεύει ο εκπρόσωπος της μητρός Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως. Όντως από την Δ´ Οικουμενική Σύνοδο και εξής το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχει την αποκλειστική ευθύνη του συντονισμού των πρωτοβουλιών για όλες τις διορθόδοξες σχέσεις. Ολοκληρώνοντας ο άγιος Βελγίου, τόνισε επίσης το καλό πνεύμα συνεργασίας που επικρατεί στις σχέσεις μεταξύ των εκπροσώπων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών. Ο αγγλικανός συμπρόεδρος αρχιεπίσκοπος Michael Lewis παρουσίασε στη δική του αντιφώνηση συνοπτικά το έργο της Επιτροπής.

Στη συνέχεια τα μέλη της Επιτροπής προσκύνησαν τον Πανάγιο Τάφο και τον Γολγοθά στον Ναό τα Αναστάσεως.

Οι εργασίες της Επιτροπής ξεκίνησαν την ίδια μέρα αλληλοενημέρωση των μελών της Επιτροπής από Αγγλικανικής και Ορθοδόξου πλευράς σχετικά με τις εξελίξεις των Εκκλησιών τους κατά τη χρονιά που πέρασε από την τελευταία συνάντησή τους στην Πεντέλη.

Λίγο αργότερα σε κατ᾽ ιδίαν συνάντηση της ορθόδοξης ομάδας της Επιτροπής συζητήθηκαν οι μεθοδολογικές και θεολογικές προϋποθέσεις προσέγγισης του θέματος που θα απασχολήσει φέτος τις εργασίες της ολομέλειας.

Η επόμενη μέρα των εργασιών (Σάββατο 7 Οκτωβρίου) άρχισε με προσκύνημα των μελών της Επιτροπής στην Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στο όρος Θαβώρ. Δυστυχώς η έναρξη των εχθροπραξιών μεταξύ Χαμάς και Ισραήλ ανάγκασε τα μέλη της Επιτροπής να επισπεύσουν το προσκύνημά τους και να επιστρέψουν στην Ιερουσαλήμ, καθώς έλαβαν από αρμόδιους φορείς διαβεβαιώσεις ότι οι χώροι του St George Anglican Centre είναι ασφαλείς. Έτσι, αποφασίστηκε ότι, αν δεν υπάρξουν άλλες εξελίξεις, να συνεχιστούν οι εργασίες της Ολομέλειας.

Η πρώτη μέρα των εργασιών ολοκληρώθηκε με προσευχή για την επικράτηση της ειρήνης στην περιοχή και δέηση για τις ψυχές των φονευθέντων και πεσόντων.