Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους

Με αφορμή την συμπλήρωση πενήντα ετών από την ίδρυση της Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου και την επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη στην Ιερά Μητρόπολη για τους εορτασμούς αυτούς ξεκίνησε η δημοσίευση μικρών κειμένων τα οποία θα μας εισάγουν στους σχετικούς εορτασμούς. Έτσι, δεύτερο κείμενο στην σειρά αυτή, έπειτα από το σύντομο ιστορικό του Οικουμενικού Πατριαρχείου, είναι αυτό που αφορά σε μία σύντομη παρουσίαση του βιογραφικού του Οικουμενικού Πατριάρχη.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος

Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος είναι ο 270ος διάδοχος του ιδρυτή της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως Αποστόλου Ανδρέα. Γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους στην Ίμβρο στις 29 Φεβρουαρίου 1940. Το κατά κόσμον όνομά του είναι Δημήτριος Αρχοντονιάς.

Φοίτησε στα σχολεία της Ίμβρου και στο Ζωγράφειο Λύκειο της Κωνσταντινούπολης και κατόπιν εγγράφηκε στη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία αποφοίτησε αριστούχος το 1961. Τον Αύγουστο του ίδιου έτους χειροτονήθηκε διάκονος στο μητροπολιτικό ναό της Ίμβρου από τον πνευματικό του πατέρα, τότε Μητροπολίτη Ίμβρου και μετέπειτα Γέροντα Χαλκηδόνος, Μελίτωνα Χατζή και του δόθηκε το όνομα Βαρθολομαίος.

Από το 1961 μέχρι το 1963 εκπλήρωσε τις στρατιωτικές του υποχρεώσεις. Από το 1963 έως το 1968 παρακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές με υποτροφία του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών Ρώμης, στο Οικουμενικό Ινστιτούτο Bossey της Ελβετίας και στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου. Έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα στο Κανονικό Δίκαιο από το Γρηγοριανό Πανεπιστήμιο της Ρώμης υποβάλλοντας διατριβή με θέμα «Περὶ τὴν κωδικοποίησιν τῶν ἱερῶν κανόνων καὶ τῶν κανονικῶν Διατάξεων ἐν τῇ Ὀρθοδόξῳ Ἐκκλησίᾳ». Όταν επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη το 1968, διορίστηκε Βοηθός Σχολάρχης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης και τον Οκτώβριο του 1969 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος. Έξι μήνες αργότερα, ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας τον χειροθέτησε Αρχιμανδρίτη.

Όταν το 1972 εξελέγη Οικουμενικός Πατριάρχης ο Δημήτριος, ίδρυσε το Ιδιαίτερο Πατριαρχικό Γραφείο και διόρισε τον τότε Αρχιμανδρίτη Βαρθολομαίο Διευθυντή του. Την ημέρα των Χριστουγέννων του επόμενου έτους χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φιλαδελφείας. Παρέμεινε επικεφαλής του Πατριαρχικού Γραφείου μέχρι την εκδημία του πνευματικού του πατέρα Μητροπολίτη Γέροντα Χαλκηδόνος Μελίτωνα Χατζή, οπότε και εξελέγη παμψηφεί διάδοχός του τον Ιανουάριο του 1990.

Από τον Μάρτιο του 1974 διετέλεσε μέλος της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αλλά και πολλών Συνοδικών Επιτροπών. Από το 1975 συμμετείχε στις εργασίες του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Αντιπροσώπευσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο σε πολλά Διορθόδοξα και Διαχριστιανικά Συνέδρια, σε επίσημες αποστολές στην Τουρκική Κυβέρνηση, στις Χριστιανικές Εκκλησίες Ορθόδοξες και Ετερόδοξες, στις επαρχίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου και στο Άγιον Όρος. Το 1990 διατέλεσε Πρόεδρος της Διορθόδοξης Προπαρασκευαστικής Επιτροπής της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου στη Γενεύη, η οποία ασχολήθηκε με το θέμα της Ορθόδοξης Διασποράς.

Μετά τον θάνατο του Πατριάρχη Δημητρίου εξελέγη στις 22 Οκτωβρίου του 1991 από την Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης.

Η ποιμαντορία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου έχει χαρακτηριστεί από τη διορθόδοξη συνεργασία, από τον διαχριστιανικό και διαθρηκευτικό διάλογο.

Μετά από την εκλογή του στον Οικουμενικό Θρόνο θέλησε να συσφίξει τις σχέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών. Για το λόγο αυτό κάλεσε όλους τους Προκαθημένους στο Φανάρι, από όπου έστειλαν μήνυμα ενότητας στον κόσμο. Οι Συνάξεις αυτές επαναλήφθηκαν το 1995 στην Πάτμο, τον Ιανουάριο του 2000 στα Ιεροσόλυμα και τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους στην Κωνσταντινούπολη και στη Νίκαια της Βιθυνίας. Αποκορύφωμα των διορθόδοξων διεργασιών ήταν η ιστορική «Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας», η οποία συνεκλήθη το 2016 στην Κρήτη.

Έχει εργαστεί ακούραστα για την συμφιλίωση μεταξύ των χριστιανικών Εκκλησιών μέσω των θεολογικών διαλόγων και τις προσωπικές επαφές του με τους αντίστοιχους ηγέτες, ώστε να αντιμετωπίσουν ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος. Διατηρεί στενή συνεργασία με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και έχει υπηρετήσει στην Εκτελεστική και την Κεντρική Επιτροπή του, καθώς και στην Επιτροπή Πίστης και Τάξης.

Επιπλέον, με δική του πρωτοβουλία έχει προκαλέσει πολλές διεθνείς συναντήσεις και συζητήσεις με Μουσουλμάνους και Ιουδαίους ηγέτες, σε μια προσπάθεια να προωθήσει τον αμοιβαίο σεβασμό και τη θρησκευτική ελευθερία σε παγκόσμιο επίπεδο και γι’ αυτό ενισχύει δυναμικά τις διαθρησκειακές συναντήσεις σε όλον τον κόσμο. Οι προσπάθειές του να ενισχύσει τη θρησκευτική ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι πρωτοβουλίες του να προωθήσει τη θρησκευτική ανοχή ανάμεσα στις διάφορες θρησκείες του κόσμου μαζί με το έργο του προς την κατεύθυνση της διεθνούς ειρήνης και της προστασίας του περιβάλλοντος, τον έχουν δίκαια τοποθετήσει στην κορυφή των παγκόσμιων οραματιστών ως ένα απόστολο αγάπης, ειρήνης και συμφιλίωσης.

Έχοντας επίγνωση του ότι η καταστροφή του περιβάλλοντος αποτελεί το κατεξοχήν σύγχρονο πρόβλημα, που απειλεί τη Δημιουργία του Θεού, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ανέδειξε την προστασία του περιβάλλοντος αρκετά υψηλά στην «ατζέντα» της Πατριαρχείας του, σε σημείο μάλιστα ώστε να έχει χαρακτηριστεί ως ο «πράσινος Πατριάρχης». Ο τίτλος του «Πράσινου Πατριάρχη» αρχικά του αποδόθηκε από τα ΜΜΕ το 1996 και επισημοποιήθηκε με τελετουργικό τρόπο στον Λευκό Οίκο, το 1997, από τον Αντιπρόεδρο των ΗΠΑ Αλ Γκορ. Έχει διοργανώσει έξι διεθνή, διαθρηκευτικά συνέδρια σχετικά με το παγκόσμιο οικολογικό πρόβλημα και έχει λάβει πολλά σημαντικά βραβεία στον αγώνα του για την διάσωση του περιβάλλοντος.

Πολλές φορές μίλησε για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ομογένεια των Ρωμιών της Πόλης γενικά, αλλά και το Οικουμενικό Πατριαρχείο ειδικότερα. Την επίλυση των προβλημάτων αυτών επιζητεί με κατά καιρούς δηλώσεις του στον Τύπο, συναντήσεις με την Τουρκική πολιτειακή ηγεσία, αλλά και μέσω της διπλωματικής οδού. Σημαντικότερο αυτών θεωρείται το θέμα της άδειας επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, η οποία παραμένει κλειστή με απόφαση των Τουρκικών Αρχών από το 1971. Θεωρώντας ότι η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας διευκολύνει την ανοχή προς τις μειονότητες, και ως εκ τούτου και την επίλυση των προβλημάτων της ομογένειας, είναι ένθερμος υποστηρικτής της υποψηφιότητας ένταξης της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

Σε συνεργασία με τοπικούς παράγοντες της Τουρκίας, επιδιώκει να επισκέπτεται συχνά διάφορες περιοχές της χώρας, πατρογονικές εστίες του ελληνισμού (Καππαδοκία, Μύρα της Λυκίας, Πέργαμος κ.ά.), όπου τελεί τη Θεία Λειτουργία στα ερείπια ναών σε ένδειξη συναδέλφωσης, κατευνασμού και αλληλοκατανόησης. Κατά τη διάρκεια της Πατριαρχίας του τελέστηκε για πρώτη φορά μετά την Μικρασιατική Καταστροφή λειτουργία στο ιστορικό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά τον Δεκαπενταύγουστο του 2010. Ομοίως για πρώτη φορά μετά το 1922 τελέστηκε αγιασμός των υδάτων την ημέρα των Θεοφανείων του 2019 στην Τρίγλια της Ρούσας.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης κκ. Βαρθολομαίος έχει ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ από επιφανή ακαδημαϊκά ιδρύματα, όπως τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πάτρας και Ιωαννίνων στην Ελλάδα, Georgetown και Yale στις ΗΠΑ, Flinders στην Αυστραλία και Μανίλας στις Φιλιππίνες, καθώς και από τα Πανεπιστήμια Λονδίνου, Εδιμβούργου, Λουβέν, Μόσχας, Μπολόνια και Βουκουρεστίου στην Ευρώπη. Είναι ιδρυτικό μέλος της «Εταιρίας του Δικαίου των Ανατολικών Εκκλησιών», της οποίας διετέλεσε και αντιπρόεδρος για αρκετά χρόνια. Είναι επί δεκαπέντε χρόνια μέλος και επί οκτώ χρόνια αντιπρόεδρος της Επιτροπής «Πίστη και Τάξη» του Παγκοσμίου Συμβουλίου Εκκλησιών. Είναι Εταίρος της Ορθόδοξης Ακαδημίας Κρήτης και επίτιμο μέλος του Ιδρύματος Pro Oriente της Βιέννης. Έχει προσκληθεί να δώσει ομιλίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην UNESCO, στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ καθώς και σε πολλά εθνικά κοινοβούλια. Το 1997 του απονεμήθηκε το Χρυσό Μετάλλιο από το Αμερικανικό Κογκρέσο και το 2002 τιμήθηκε με το περιβαλλοντικό βραβείο Σοφί.
Χειρίζεται με άνεση τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά. Εκτός από νέα ελληνικά και τουρκικά μιλά αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και γερμανικά.

 

* * *

Σύντομο Πρόγραμμα

Το έτος 2019 συμπληρώνονται πενήντα χρόνια από την ίδρυση της Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου και Εξαρχίας Κάτω Χωρών και Λουξεμβούργου από το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο. Οι εορτασμοί αυτής της επετείου κορυφώνονται τον προσεχή Νοέμβριο με την άφιξη του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. Το πρόγραμμα αρχίζει στις 5 Νοεμβρίου με Οικολογικό Συμπόσιο και επισκέψεις σε Ναούς της Ολλανδίας. Ακολουθεί στο Βέλγιο ο Πανηγυρικός Εσπερινός στις 9 Νοεμβρίου, η Πατριαρχική Θεία Λειτουργία στον Μητροπολιτικό Ναό των Βρυξελλών, δεξίωση και επίσημο δείπνο στις 10 Νοεμβρίου, και ολοκληρώνεται στο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβούργου στις 14 Νοεμβρίου.