Καθεδρικὸς Ναὸς Ἁγίου Νικολάου, Rotterdam

Ἐνορία  Ἱεροῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Νικολάου
Ρόττερνταμ  Ὁλλανδίας
Ἱστορικὸν

Ἡ ἀνέγερσις τοῦ ναοῦ τούτου προῆλθεν ἐκ πρωτοβουλίας τῶν Ἑλλήνων τῆς Ὁλλανδίας τῶν διαμενόντων εἰς τὴν εὐρυτέραν περιοχὴν τοῦ Ρόττερνταμ, οἵτινες διὰ τὴν ὑλοποίησιν τοῦ σκοποῦ αὐτοῦ ἐπροχώρησαν εἰς τὴν ἵδρυσιν τῆς Ἑνώσεως Ἑλλήνων Ὁλλανδίας (ἀπὸ τοῦδε καὶ εἰς τὸ ἐξῆς θὰ ἀναφέρεται διὰ τῆς συντμήσεως ΕΕΟ).

Τὸ Διοικητικὸν Συμβούλιον ἀπεφάσισε τὴν ἔναρξιν τῆς διαδικασίας ἀνεγέρσεως ἀπευθυνόμενον κατ’ ἀρχὰς εἰς τὸν Δῆμον τοῦ Ρόττερνταμ. Συγκεκριμένως, ᾐτήσατο τὴν παραχώρησιν ἐκτάσεώς τινος, ἄνευ χρηματικῆς καταβολῆς, ἐξ αἰτίας τοῦ γεγονότος ὅτι, κατ’ ἐκείνην τὴν ἱστορικὴν περίοδον τὴν συμπίπτουσαν πρὸς τὴν λήξιν τοῦ 2^ου Παγκοσμίου Πολέμου, ὁ Δῆμος παρεχώρει πλεῖστα οἰκόπεδα ἀνακύπτοντα ἐκ τῆς κατεστραμμένης, ἐξ’ αἰτίας τοῦ πολέμου, πόλεως. Πράγματι, ἡ Δημοτικὴ Ἀρχὴ παρεχώρησεν οἰκόπεδόν τι ἐμβαδοῦ 346,896 τετραγωνικῶν μέτρων κείμενον μεταξὺ τῶν ὁδῶν Westzeedijk καὶ Meuseumlaan καὶ ὄπισθεν τοῦ μουσείου Boymans van Beuningen. Ἡ τοποθεσία αὕτη εἶναι ἐξαίρετος.

Εἰς ὅτι ἀφορᾶ τὴν ἀνέγερσιν τοῦ ναοῦ, κατεβλήθη πολύπλευρος καὶ σοβαρὰ προσπάθεια ἐκ μέρους τῶν πολιτικῶν, διπλωματικῶν, κοινωνικῶν καὶ ἐμπορικῶν φορέων τῆς ἐποχῆς ἐκείνης. Ἀξιοσημείωτος ὑπῆρξεν ἡ συμβολὴ τῶν πρέσβεων τῆς Ἑλλάδος εἰς Χάγην, Νικολάου Λέλη καὶ Νικολάου Ἀνισσᾶ, τῶν προσεγγισάντων, μετὰ καὶ τῆς συνδρομῆς τῶν μελῶν τοῦ ΔΣ τῆς ΕΕΟ, τοὺς Ἕλληνας πλοιοκτήτας τοῦ Λονδίνου κατορθώνοντας νὰ ἐπιτύχωσι μίαν σημαντικὴν συμφωνίαν: ἕκαστον πλοῖον ἀνῆκον εἰς τὴν ἰδιοκτησίαν αὐτῶν φέρον Ἑλληνικὴν ἤ μὴ σημαίαν, τὸ ὁποῖον θὰ εἰσήρχετο εἰς τοὺς ὁλλανδικοὺς λιμένας, ὤφειλε νὰ καταβάλῃ χρηματικόν τι ποσὸν ὑπὲρ τῆς τοῦ ναοῦ ἀνεγέρσεως.

Ἡ αὐτὴ περίπου ἐπετεύχθη καὶ ὑπὸ τοῦ τότε Ἕλληνος Ναυτιλιακοῦ Ἀκολούθου (Λιμενάρχου) εἰς Ρόττερνταμ: ὁ πλοίαρχος ἑκάστου πλοίου εἰσερχομένου εἰς τὸν λιμένα τῆς πόλεως ἐκαλεῖτο νὰ προβῇ εἰς τὴν χορήγησιν συνδρομῆς τινος. Ὡσαύτως, καὶ ἡ συνεισφορὰ τῶν μεγάλων ναυτεπισκευαστικῶν ἑταιρειῶν καὶ ἐν γένει ὁλλανδικῶν τινων ἐπιχειρήσεων ἦτο σημαντικωτάτη. Καταλυτικαὶ δὲ ὑπῆρξαν καὶ αἱ φιλότιμαι εἰσφοραὶ καὶ μεγάλαι δωρεαὶ ἁπάντων τῶν Ἑλλήνων.

Τὴν Πέμπτην 4 Φεβρουαρίου τοῦ ἔτους 1954 ὁ τότε Πρωθυπουργὸς τῆς Ἑλλάδος, Αλέξανδρος Παπάγος, ἔθεσε τὸν θεμέλιο λίθο τοῦ ναοῦ.  Ἱερούργησεν ὁ Ἐπίσκοπος Ρηγίου Μελέτιος συμπαραστατούμενος ὑπὸ τοῦ  Ἀρχιμανδρίτου Αἰμιλιανοῦ Τιμιάδου.

Ἡ διαδικασία οἰκοδομήσεως ἀποπερατώθη ἔν ἔτει 1957, τὸ δὲ συνολικὸν ὕψος τῶν δαπανῶν ἀνῆλθεν εἰς τὸ ποσὸν τῶν 197.770 φλορινίων. Τὸ Σάββατον 29 Ἰουνίου 1957, ἑορτὴ τῶν Ἁγίων Πέτρου καὶ Παύλου, ἔλαβε χώραν ἡ μεγαλοπρεπὴς τελετὴ τῶν ἐγκαινίων τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τοῦ ἀφιερωθέντος εἰς τὸν Ἅγιον Νικόλαον, προστάτην τῶν ναυτιλλομένων. Ὁ ἐγκαινιασμὸς ἐτελέσθη ὑπὸ τοῦ Ἀπαμείας Ἰακώβου, βοηθοῦ ἐπισκόπου τοῦ Μητροπολίτου Θυατείρων, συμπαραστατουμένου ὑπὸ τοῦ διατελέσαντος πρώτου ἐφημέριου αὐτοῦ Ἀρχιμανδρίτου Διονυσίου Χατζηβασιλείου, τοῦ μετέπειτα δὲ γενομένου Μητροπολίτου Μέμφιδος, καὶ ὑπὸ τοῦ Ἀρχιμανδρίτου Αἰμιλιανοῦ Τιμιάδου. Παρέστησαν οἱ ἐκπρόσωποι τῶν δύο Ὀρθοδόξων ἐν Ὁλλανδίᾳ Ρωσικῶν Ἐκκλησιῶν, οἱ ἐκπρόσωποι τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν Προτεσταντικῶν δογμάτων, ὁ πρέσβης τῆς Ἑλλάδος εἰς τὴν Χάγην κ. Νικόλαος Τζηρᾶς, ὁ Ἕλλην γενικὸς πρόξενος εἰς Ρόττερνταμ Κωνσταντῖνος Καλιτσουνάκης καὶ ὁ Ὁλλανδὸς ἐπίτιμος πρόξενος τῆς Ἑλλάδος εἰς Ἄμστερνταμ Johan Kuller. Ἐπίσης παρευρέθησαν ὁ δήμαρχος τῆς πόλεως G. E. van Walsum καὶ τινα μέλη τοῦ περὶ αὐτὸν Δημοτικοῦ Συμβουλίου.

Ἐξ ἀπόψεως ἀρχιτεκτονικοῦ ρυθμοῦ, ὁ Ἱερὸς Ναὸς εἶναι τρίκλιτος, σταυροειδὴς μετὰ τρούλλου. Ἐκ τοῦ νάρθηκος εἰσέρχεταί τις, διὰ μιᾶς κεντρικῆς μεγαλοπρεποῦς πύλης, εἰς τὸν διακρινόμενον διὰ τὴν ἑνότητα τοῦ ἐσωτερικοῦ του χώρου κυρίως ναόν. Τὸ τέμπλο διαχωρίζει τὸ ὑπερυψωμένο, τριπλοῦν εἰς τὴν διάταξιν, Ἱερὸ Βῆμα. Ἡ συμβολικὴ σημασία τοῦ σταυροῦ διαγράφεται ἐμφανῶς εἰς τὴν ὀροφή, διὰ τῆς παρουσίας τῶν τεσσάρων διασταυρουμένων μεγάλων ἡμικυλινδρικῶν καμαρῶν. Τὰς τέσσαρας γωνίας τοῦ κυρίως ναοῦ καταλαμβάνουν γωνιαῖα διαμερίσματα. Ὁ τροῦλλος ἑδράζεται εἰς τὸ σημεῖον  διασταυρώσεως τῶν καμαρῶν, τῶν ὁποίων τὸ κάτωθεν τοῦ τρούλλου τμῆμα ἐπικάθηται εἰς τέσσαρας κίονας. Αἱ καμάραι ὑποβαστάζουσιν τὰ τριγωνικὰ λοφία (τὶς κοιλωματικὲς τριγωνικοῦ σχήματος μεμβράνες) καὶ ἐπ’ αὐτῶν ὀρθώνεται τὸ ὀκταγωνικὸ τύμπανο τοῦ τρούλλου τὸ φέρον ὀκτὼ ἀνοίγματα μονολόβων παραθύρων. Ἡ τοιχοδομία τοῦ Ναοῦ εἶναι πλινθόκτιστος, ἡ δὲ ὀροφὴ ἐπικαλύπτεται διὰ κεράμων.

Τὸν μῆνα Ὀκτώβριο τοῦ ἔτους 1957, ὀλίγους μῆνας μετὰ τὴν τέλεσιν τῶν ἐγκαινίων, προσεφέρθη ὑπό τινος  Ἕλληνος ἐφοπλιστοῦ ἐκ Λονδίνου χρηματικόν τι ποσὸν ἀποκλειστικῶς διὰ τὴν ἁγιογράφησιν. Κατόπιν ἀναζητήσεως δοκίμου αγιογράφου, ὑπεδείχθη ὑπὸ τοῦ Μουσείου Μπενάκη ὁ τότε διαμένων ἐν Παρισίοις νεαρὸς ζωγράφος Παναγιώτης Τέτσης, ὑπότροφος τοῦ Ἱδρύματος Κρατικῶν Υποτροφιῶν καὶ μετέπειτα καθηγητὴς τῆς Ἀνωτάτης Σχολῆς Καλῶν Τεχνῶν. Ο Τέτσης ἐφιλοτέχνησε τὰς ἐξῆς νωπογραφίας: εἰς τὴν κεντρικὴν κόγχην τοῦ Ἱεροῦ Βήματος τὴν Πλατυτέραν τῶν Οὐρανῶν, ἐκατέρωθεν τοῦ διλόβου παραθύρου τῆς κόγχης, εἰς ὁλόσωμον στάσιν, τοὺς Τρεῖς Ἱεράρχας, προσέτι δὲ τὸν  Ἅγιον Ἰάκωβον τὸν Ἀδελφόθεον. Εἰς τὸ ἡμισφαίριον τοῦ τρούλλου ἁγιογράφησε τὸν Χριστὸν εἰς τὸν εἰκονογραφικὸν τύπον τοῦ Παντοκράτορος. Εἰς τὴν περίμετρον τοῦ θόλου τοῦ τρούλλου ἀναγράφεται ἡ ἐξῆς ρῆσις: «Τὸ στερέωμα, τῶν ἐπὶ σοὶ πεποιθότων, στερέωσον Κύριε τὴν Ἐκκλησίαν, ἥν ἐκτήσω, τῷ τιμίῳ σου αἵματι».

Θὰ διέλθωσι ἕτερα 32 ἔτη μέχρι τῆς πλήρους ἱστορήσεως τοῦ Ναοῦ. Τὸ συμπληρωματικὸν ἔργον ἁγιογραφήσεως ἀνέλαβε νὰ ὁλοκληρώσῃ ὁ καταγόμενος ἐξ  Ἰτέας τῆς Φωκίδος ἁγιογράφος Ἀργύρης Λιάκος. Οὗτος ἤρχισεν τὴν μαθητείαν του πλησίον τοῦ γαλαξειδιώτου Σπύρου Βασιλείου, ἐνῷ ἀργότερον ἐμαθήτευσεν πλησίον τῶν ἁγιογράφων Πέτρου Βαμπούλη καὶ Στεφάνου Ἀλματιώτου. Ἡ ἁγιογράφησις ἐπραγματοποιήθη εἰς τέσσαρας φάσεις διαρκέσασα ἀπὸ τοῦ μηνὸς Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους 1990 μέχρι τοῦ Δεκεμβρίου τοῦ 1995. Ἠκολουθήθη ἡ τεχνικὴ τῆς ἱστορήσεως τῶν ἱερῶν μορφῶν καὶ σκηνῶν ἐπάνω εἰς καμβὰν καὶ ἡ ἐν συνεχείᾳ ἐπικόλλησις αὐτοῦ ἐπὶ τῶν ἐπιφανειῶν τοῦ Ναοῦ.

Ἡ πολυκαιρία καὶ ἡ ἔλλειψις συντηρήσεως ὡδήγησαν εἰς τὴν πρόκλησιν ἐκτεταμένων καταστροφῶν εἰς τὸ ἁγιογραφημένον ἔργον. Συγκεκριμένως, αἱ ἁγιογραφίαι τοῦ τρούλλου, πλὴν τοῦ Παντοκράτορος, κατεστράφησαν μὲ τὴν πάροδον τοῦ χρόνου ἐξ αἰτίας τῆς ὑγρασίας, ἐνῷ αἱ λοιπαὶ «ἐμαύρισαν» ἐξ ἀφορμῆς τῆς χρήσεως τοῦ συστήματος θερμάνσεως, τῆς αἰθάλης, καὶ τῆς ἐλλείψεως συστήματος ἐξαερισμοῦ. Τὸν Ἰούλιον τοῦ ἔτους 2019, διὰ τῆς εὐγενοῦς χορηγίας τοῦ πλοιοκτήτου κ. Ἀθανασίου Μαρτίνου, Ἄρχοντος Ἐξάρχου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ἀπεφασίσθη ἡ ἀποκατάστασις τῶν ἁγιογραφιῶν. Ὁ δὲ τροῦλλος ἐπεσκευάσθη ἐξωτερικῶς καὶ ἐσωτερικῶς ὑπὸ τῆς Ὁλλανδικῆς Ἑταιρείας DTNL μὲ πλήρην στεγανοποίησιν καὶ ἀντικατάστασιν ἁπάντων τῶν ἐφθαρμένων κεράμων. Ὁ ἁγιογράφος κ. Γεώργιος Μπάρμπας ἀνέλαβε τὴν ἐκ νέου ἱστόρησιν τοῦ τρούλλου καὶ συντήρησιν τοῦ Παντοκράτορος, ὡσαύτως δὲ καὶ τῶν λοιπῶν τοιχογραφιῶν τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ. Τὸ ἔργον ἀποπερατώθη τὸν Ἀπρίλιον τοῦ ἔτους  2019, τὸ δὲ δαπανηθὲν ποσόν ὑπερέβη τὰ 200.000,00 εὐρώ.

Εἰς ὅτι ἀφορᾶ τὸ ἀρχικὸ τέμπλο ἦτο κατασκευμασμένο ἐκ ξύλου χρώματος βαθέος καστανοῦ, μετ’ ἐλαχίστων κατὰ διαστήματα ἀνάγλύφων διακοσμήσεων. Αἱ ἕξ τὸν ἀριθμὸν δεσποτικαὶ εἰκόναι αἱ κοσμοῦσαι αὐτὸ ἀκολουθοῦσι τὴν βυζαντινὴν τεχνοτροπίαν. Αὕται ἐφιλοτεχνήθησαν ὑπὸ τοῦ ζωγράφου Δ. Γ. Καφῆ, διπλωματούχου τῆς Ἀνωτάτης Σχολῆς Καλῶν Τεχνῶν τῶν Ἀθηνῶν, μὲ εἰδικὰς σπουδὰς εἰς τὴν ἀντίστοιχον Σχολήν τῶν Παρισίων. Καλὸν εἶναι νὰ ἐπισημάνωμεν, ὅτι ὁ κάμπος τῶν εἰκόνων εἶναι κατασκευασμένος ἐκ φύλλων χρυσοῦ 22 καρατίων. Ἐν ἔτει 2002 τὸ εἰκονοστάσιον τοῦτο ἀντεκατεστάθη, λόγῳ φθορῶν, δι’ἑτέρου, ὅμως αἱ εἰκόναι παραμένουσιν αἱ ἀρχικαί. Ἀξίζει νὰ σημειωθεῖ ὅτι, εἰς τὸ Ἱερὸ Βῆμα φυλάσσεται φορητὴ εἰκὼν μὲ τὴν παράστασιν τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου, ἥτις εἶναι ἐνυπόγραφο ἔργο τοῦ μεγάλου ἁγιογράφου Φωτίου Κόντογλου καὶ τοῦ μαθητοῦ αὐτοῦ Π. Βαμπούλη: «Χεὶρ Φωτίου Κόντογλου & Πέτρου Βαμπούλη ,αϠξε΄ (1965)». Θεωρεῖται ἕν ἐκ τῶν τελευταίων ἔργων του, ἀφοῦ ἀπεβίωσε τὸν μῆνα Ἰούλιον τοῦ ἔτους 1965.

Ὁ Ναὸς σήμερον ἀνήκει εἰς τὴν ἰδιοκτησίαν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Βελγίου. Λειτουργεῖ ἐξ’ὁλοκλήρου ὑπὸ τὴν ἐποπτείαν καὶ καθοδήγησιν τοῦ Μητροπολίτου Βελγίου κ. Ἀθηναγόρου. Ἀποτελεῖ πόλον ἔλξεως διὰ τοὺς Ὀρθοδόξους Χριστιανοὺς τῆς εὐρυτέρας περιοχῆς τοῦ Ρόττερνταμ καὶ σημεῖον ἀναφορᾶς διὰ τὴν μετάδοσιν τῆς ὀρθοδόξου πίστεως. Πρὸς τοῦτο λειτουργεῖ καθημερινῶς, τελεῖ ἀνελλιπῶς ἅπαντα τὰ Ἱερὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας, κατηχεῖ τὰ παιδία, τοὺς νέους καὶ ἐνήλικας εἰς τὴν ὀρθόδοξον πίστιν ἡμῶν διὰ τοῦ κατηχητικοῦ σχολείου, τοὺς κύκλους μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ δι’ ὁμιλιῶν πραγματοποιηθέντων ὑπὸ διακεκριμένων ὁμιλητῶν. Διοργανώνει προσκυνηματικὰς ἐκδρομὰς καθὼς καὶ κατασκηνώσεις διὰ τοὺς ὲνορίτας εἰς ἐτήσιον βάσιν. Ἐν κατακλείδι, ὁ  Ἅγιος Νικόλαος ἀποτελεῖ μίαν ζῶσαν ἐνορίαν πρὸς Δόξαν Χριστοῦ.

Διατελέσαντες Κληρικοὶ
Ἀρχιμανδρίτης Διονύσιος Χατζηβασιλείου (μετέπειτα Μητροπολίτης Μέμφιδος) (1957)
Ἀρχιμανδρίτης Θεόκλητος Μιχαλᾶς (1957)
Ἀρχιμανδρίτης Μάξιμος Μαστίχης (μετέπειτα Ἐπίσκοπος Εὐμενείας) (1958)
Ἱερεὺς Βασίλειος Γαρνάβος
Ἱερεὺς Ἀνάργυρος Καψάλης (1992)
Ἱερεὺς Ἀντώνιος Φασουλάκης (1996)
Ἱερεὺς Ἐλευθέριος Κονάκας (2000)
Ἱερεὺς Χρήστος Σιδηρόπουλος (2008)

Ἐν ἐνεργείᾳ Κληρικὸς
Πρωτοπρεσβύτερος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου Ἰωάννης Ψωμᾶς (ἀπὸ τοῦ ἔτους 2016 μέχρι τῆς σήμερον)