Περίληψη της διαλέξεως του Καθηγητού Φιλοσοφίας κ.Χρήστου Γιανναρά

Ἐδῶ καὶ δύο χρόνια ἄρχισε στὴν Ἱερὰ Μητρόπολή μας ἡ πρωτοβουλία τῶν συζητήσεων «ἡ Πέμπτη τοῦ Μουσείου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», συζητήσεων καὶ φιλικῶν διαλόγων γύρω ἀπὸ ἕνα θέμα, ὅπου ὁ καθένας μποροῦσε νὰ λάβῃ τὸν λόγο καὶ νὰ πῆ τὴν γνώμη του.
Σὰν συνέχεια αὐτῆς τῆς προσπάθειας, ἡ Ἱερὰ Μητρόπολή μας διηύρυνε τὴν ἰδέα αὐτή, διοργανώνοντας Διαλέξεις μὲ τὴν ἐπωνυμία «Ὀρθόδοξος λόγος» μὲ σκοπὸ νὰ ἀπευθύνεται σὲ μεγαλύτερο κοινό, γιὰ συζήτηση ἐπικαίρων θεμάτων, εὐαισθητοποιῶντας ἀνθρώπους καλῆς θελήσεως, ἀναφορικὰ μὲ τὴν ὀρθόδοξη πίστη καὶ ζωή. Σε συνεργασία μὲ τὸν Σύλλογο «Δίαυλος» τῶν ὑπαλλήλων τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ Κοινοβουλίου «ὁ Ὀρθόδοξος Λόγος» ἄρχισε τὶς ἐργασίες του μὲ στόχο τρεῖς μεγάλες Διαλέξεις τὸν χρόνο. 

Τὴν Τρίτη 24η Μαΐου 2016, στὴν αἴθουσα «La Bergerie» τῆς Ἀδελφότητος τοῦ Καλοῦ Ποιμένος, «Ὁ Ὀρθόδοξος Λόγος» ἐγκαινίασε τὴν πρώτη του μεγάλη Διάλεξη γιὰ τὸ ἔτος 2016 μὲ τὸν Ὁμότιμο Καθηγητὴ Φιλοσοφίας κ. Χρῆστο Γιανναρᾶ. Τὸ θέμα τῆς Διαλέξεως ἦταν: «Σωτηρία, γεγονὸς προσωπικὸ ἤ ἐκκλησιαστικό». Τὴν Διάλεξη παρηκολούθησαν περίπου ἑβδομήντα ἄτομα.
Ὁ Καθηγητὴς κ. Χρῆστος Γιανναρᾶς σπούδασε Θεολογία στὸ Πανεπιστήμιο Ἀθηνῶν καὶ Φιλοσοφία στὰ Πανεπιστήμια Βόννης καὶ Παρισίων. Εἶναι διδάκτωρ τῆς Φιλοσοφίας τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης καὶ τῆς Σχολῆς Τεχνῶν καὶ Ἀνθρωπιστικῶν Ἐπιστημῶν τοῦ Πανεπιστημίου τῆς Σορβώννης. Εἶναι καθηγητὴς Φιλοσοφίας στὸ Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικῶν Ἐπιστημῶν, Καθηγητὴς ἐπισκέπτης στὰ Πανεπιστήμια Βελιγραδίου, Παρισίων, Γενεύης, Λωζάνης καὶ Κρήτης. Εἶναι συγγραφέας πολλῶν βιβλίων, μεταξὺ τῶν ὀποίων ἀναφέρουμε:
• Ἡ ζωντανὴ πίστη τῆς Ἐκκλησίας, Εἰσαγωγὴ στὴν Ὀρθόδοξη Θεολογία, La Foi vivante de l’Église, introduction à la théologie orthodoxe, éd. du Cerf, (ISBN 2-20403-160-7)
• Ἡ ἐλευθερία τοῦ ἤθους, « La Liberté de la Morale », éd. Labor et Fides-Perspective Orthodoxe, 1982

Ὁ Καθηγητὴς κ. Χρῆστος Γιανναρᾶς ξεκίνησε τὴν διάλεξή του μὲ τὴν λέξη «σωτηρία» στὴν καθημερινή μας ζωή: «Ζοῦμε σὲ περίοδο κρίσεως πολιτιστικῆς. Ἔχουμε χάσει τὸν προσανατολισμό μας. Ποιὸς εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας; Ζοῦμε σὲ περίοδο κρίσεως οἰκονομικῆς. Τὸ ἄτομο ἔγινε τὸ κέντρο τῆς ζωῆς τῆς κοινωνίας μας. Ὁ ἀτομικισμὸς πλημμύρισε τὸν πολιτισμό μας. Θὰ μπορούσαμε νὰ κάνουμε ἄλλες ἐπιλογές σὰν κοινωνία. Π.χ. τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωή, τὴν κοινωνικὴ ζωή. Ὁ ἀτομικισμὸς ἐπικράτησε στὴν ζωή μας γιατὶ ἐπικεντρώνεται στὴν χρησιμότητα. Εἶναι δύσκολο νὰ ἀπαντήσουμε μὲ τὸν ἀτομικισμὸ στὴν ἐρώτηση τῆς αἰτίας καὶ τοῦ σκοποῦ τῆς ὑπάρξεώς μας. Ἄν ἐρευνήσουμε καλὰ τὴν σημερινὴ κρίση θὰ μπορούσαμε νὰ φθάσουμε σ᾽ἕναν ἄλλο σκοπό, αὐτὸν τῆς ἐπαναπροσδιορισμοῦ τῆς ζωῆς σὰν κοινωνίας.»
Ὁ καθηγητὴς στὴν συνέχεια ἔδωσε κάποιες ἰδέες γιὰ σκέψη: «Ἡ ἐτυμολογία τῆς λέξεως σωτηρία σημαίνει «νὰ φθάσω στὴν πληρότητα τῆς ὑπάρξεώς μου». Καὶ συνέχισε, ἡ πληρότητα τῆς ὑπάρξεως, εἶναι ἡ κοινωνία τοῦ εἶναι. Ἡ πρώτη αἰτία τῆς ὑπάρξεως δὲν εἶναι ἕνα ἄτομο, ἀλλὰ ὁ Τριαδικὸς Θεός, ὁ ὁποῖος ἐπιλέγει νὰ ζῆ, ὄχι ἀτομικά, ἀλλὰ πραγματικά. Εἶναι ἐλεύθερος διότι ἀγαπᾶ. Ὁ Θεὸς εἶναι ἀγάπη, δὲν συμπεριφέρεται μὲ ἀγάπη, εἶναι ἀγάπη. Ἡ πρώτη αἰτία τῆς ὑπάρξεως εἶναι ἡ ἐλευθερία τῆς ἀγάπης.
Διακρίνουμε μεταξὺ τοῦ ἀκτίστου καὶ τοῦ κτιστοῦ. Τὸ κτιστό, ἡ ἀνθρώπινη ὕπαρξή μας, εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἐλευθερίας τῆς ἀγάπης τοῦ Πατρός. Τὸ κτιστὸ εἶναι περιορισμένο. Ἐνῶ τὸ ἀκτιστο δὲν ὑφίσταται περιορισμούς, μὲ ἀπόλυτη ἐλευθερία ἀγάπης. Αὐτὸ ποὺ ζητεῖται ἀπὸ ἐμᾶς στὴν προσπάθειά μας νὰ μιμηθοῦμε τὸ ἀκτιστο εἶναι νὰ ζήσουμε μὲ ἄσκηση. Ἡ θρησκεία ἀποτελεῖται ἀπὸ δογματική, ἠθικὴ καὶ λατρεία. Ἡ ἠθικὴ δὲν εἶναι ἄσκηση. Ἡ ἠθικὴ ἔχει χαρακτῆρα ἀτομικό. Μὲ τὴν ἄσκηση ὁ ἄνθρωπος μεταμορφώνει ὅλες του τὶς ἀνάγκες, ὅλα του τὰ σχέδια, γιὰ νὰ ἐπιτύχῃ τὴν ζωὴ τῆς κοινωνίας μὲ τοὺς ἄλλους.
Στὴν Ἐκκλησία ὅ,τι εἶναι ἀτομικὸ ἀντιπροσωπεύει τὸν θάνατο, τὸν περιορισμὸ τῆς ὑπάρξεως. Ἡ ἀγάπη καὶ ἡ κοινωνία τῆς ζωῆς εἶναι ἡ πραγματικότητα.
Στὴν Παραβολὴ τοῦ Τελώνου καὶ τοῦ Φαρισαίου, ὁ Φαρισαῖος εἶναι ὁ κατ´ἐξοχὴν θρησκευτικὸς τύπος ἀνθρώπου, μὲ μεγάλη ὅμως ὑπερηφάνεια. Ὁ Τελώνης δὲν ἐμπιστεύεται τὸν ἑαυτό του, ἔχει τὴν αἴσθηση ὅτι ἀπέτυχε. Ὁ σκοπὸς τῆς ἀσκήσεώς μας εἶναι νὰ μοιάσουμε στὸν Τελώνη. Αὐτὰ εἶναι ξεχασμένα στὴν σημερινή μας κοινωνία ποὺ εἶναι ἐπηρεασμένη ἀπὸ ἔνα ἀτομικιστικὸ ἐγωκεντρικὸ πρότυπο πολιτισμοῦ.
Ἄν ἀφαιρέσουμε τὴν ἔννοια τῶν δικαιωμάτων τοῦ ἀνθρώπου στὴν σημερινή μας κοινωνία, δὲν ἀπομένει τίποτε. Ἡ ἀρχὴ τῶν ἀτομικῶν μας δικαιωμάτων εἶναι ἡ ἀρχὴ ποὺ προσδιορίζει ὅλες τὶς ἐνέργειές μας. Ὁ Καθηγητὴς κ. Χρῆστος Γιανναρᾶς κατέληξε προσκαλῶντας ὅλους τοὺς παρισταμένους νὰ σκεφθοῦν πὼς εἶναι δυνατὸν νὰ συνδυάσουν τὸν τρόπο τῆς ζωῆς τῆς σημερινῆς κοινωνίας, ποὺ δίνει ἔμφαση στὸν ἀτομικισμό, μὲ τὴν ἀνάγκη τοῦ χριστιανοῦ νὰ εἶναι μέλος τῆς Ἐκκλησίας, ὥστε νὰ ζήση σὲ κοινωνία καὶ νὰ φθάση στὴν σωτηρία.»
Ἀκολούθησε ἀνταλλαγὴ σκέψεως πάνω στὶς προτάσεις τοῦ κυρίου Γιανναρᾶ. Εὐχαριστοῦμε γιὰ τὴν Διάλεξη τὸν Καθηγητή κ. Χρῆστο Γιανναρᾶ Πατὴρ Εὐάγγελος Ψάλλας Πρωτοπρεσβύτερος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου