BIJEENKOMST VAN DE VERENIGING VAN ORTHODOXEN IN NEDERLAND HEILIGE NIKOLAAS VAN MYRA

Utrecht – Op zaterdag 9 juni 2007 had er in de schoot van de Orthodoxe Parochie van de Boodschap van de Moeder Gods te Utrecht een bijeenkomst plaats van de “Vereniging van Orthodoxen in Nederland – Heilige Nikolaas van Myra”. De dag begon met een Goddelijke Liturgie voorgegaan door Bisschop Athenagoras van Sinope, hulpbisschop van Metropoliet Panteleimon van België, in concelebratie met Aartspriester Velizar Rakic (Patriarchaat van Servië), de Priesters Georgios Perris, Jozef Moes en Arkadi Vernikov, en Diaken Nikolaas Lukassen (Oecumenisch Patriarchaat) en opgeluisterd door het IPOK (Inter-Parochieel Orthodox Koor). Onder de aanwezigen waren Moeder Maria en Zuster Makrina (Klooster van Asten) en Moeder Martha (Maastricht).

Na de Goddelijke Liturgie sprak Bisschop Athenagoras de aanwezigen toe met o.a. de volgende woorden: “Het is me een waar genoegen hier vandaag in uw midden te mogen zijn en samen met U de Goddelijke Liturgie te hebben mogen vieren. Ik verheug me in het bijzonder voor de aanwezigheid van enkele priesters en een diaken met wie ik deze Liturgie mocht opdragen, maar terzelvertijd betreur ik dat er zovele afwezigen zijn en vooral dat niet alle jurisdicties vertegenwoordigd zijn. Het is sinds zowat 50 jaar dat onze Kerk een ‘Groot en Heilig Concilie’ voorbereidt. Het is om die reden dat de grote Oecumenische Patriarch Athenagoras en later zijn opvolgers een reeks panorthodoxe bijeenkomsten heeft laten plaatshebben, aanvankelijk op het Griekse eiland Rhodos en later in het ‘Orthodox Centrum van het Oecumenisch Patriarchaat’ te Chambésy, nabij Genève. Het is jammer dat er in deze zaak geen evolutie meer merkbaar is. Het lijkt dat de gesprekken en werkzaamheden vastgelopen zijn rond de problematiek die nochtans het meest van al nood heeft aan een definitieve oplossing, nl. het zgnde probleem van de ‘Orthodoxe Diaspora’. Het lijkt dat géén enkele lokale Orthodoxe Kerk (Patriarchaat of Autokefale Kerk) voor een oplossing wilt gaan. Soms wel ziekelijke nationalistische tendenzen en belangensferen als macht e.a. willen dat al deze Kerken hun aanwezigheid in de Orthodoxe Diaspora behouden. Nochtans wilt de orthodoxe ecclesiologie dat er slechts één bisschop is op één plaats en alle kerkgemeenschappen op een gegeven plaats één en dezelfde bisschop hebben. Eén gemeenschap, één Lichaam van Christus. Het is nog eens duidelijk dat de Orthodoxe Kerk blijft kampen met dat wat ze eertijds synodaal heeft veroordeeld, nl. het ethnofyletisme. Dit is en blijft alsdusdanig dé ziekte die onze Kerk teistert. Er is helaas de wil niet om er afstand van te nemen… In tegendeel, de situatie wordt er niet beter op. Het blijkt dat alleen de hand van God deze chaotische toestand kan ordenen. Bovendien, waarom kunnen de spanningen tussen het Oecumenisch Patriarchaat en het Patriarchaat van Moskou niet worden overbrugd? Dit is een dringende noodzaak. Persoonlijk heb ik bij mijn laatste bezoek aan Moskou, in september van vorig jaar, openlijk gepleit opdat Patriarch Alexis van Moskou de Oecumenische Patriarch Bartholomeos zou ontmoeten en met hem zou dialogeren. Hij is immers de jongere broeder van de Oecumenische Patriarch. Wat bleek later? De Oecumenische Patriarch heeft zelf het initiatief genomen en heeft de Patriarch van Moskou uitgenodigd voor een gezamenlijk verblijf van een week in Cappadocië. Zij zouden dan in Sinassos de Goddelijke Liturgie vieren ter gelegenheid van het feest van de Heilige Johannes de Rus. Het antwoord van Patriarch Alexis was dat het hem ‘nu niet mogelijk’ is en dat hij ‘liever een ontmoeting zou willen zien op een neutrale plaats’. Het is een gemiste kans en dat betreur ik ten zeerste! De Patriarch van Moskou heeft evenwel Metropoliet Kyrill van Smolensk naar Cappadocië gestuurd, maar zijn aanwezigheid heeft weliswaar niet dezelfde draagkracht als die van de primaat van de Russische Orthodoxe Kerk. Onze Kerk heeft immers zoveel nood aan de manifestatie van haar éénheid, i.p.v. te getuigen van haar verdeeldheid! Het is echt noodzakelijk dat wij ijveren voor de éénheid van de Orthodoxie. Vandaar dat ik verheugd ben voor de inspanningen die de Vereniging van Orthodoxen in Nederland hiervoor levert. Het is evenwel heel belangrijk dat de lijnen van het leven en het pastoraal werk van de Orthodoxe Kerk in Nederland bepaald worden door de bisschoppen. Dat is wat onlangs ook is gebeurd. Voor het eerst hebben enkele bisschoppen – nl. deze die het meest aantal parochies tellen in Nederland – een vergadering gehad in Brussel om zich over deze zaak te buigen. De Orthodoxe Kerk is inderdaad een Kerk die hiërarchisch en synodaal is onderbouwd, maar altijd een nauwe samenwerking met het Godsvolk onderhoudt. Ja, wij hebben natuurlijk uw medewerking nodig en hopen zo de aanwezigheid van de Orthodoxie in de realiteit van Nederland te versterken. Dit is te zien zoals de AEOF (Assemblée des Evêques Orthodoxes en France) beroep doet op de ‘Fraternité Orthodoxe en France’ voor wat betreft bepaalde diensten als daar zijn: de uitgave van tijdschriften (SOP en Contacts), het inrichten van congressen, het organiseren van koordagen, e.a. Als Vereniging kunt U ons weliswaar bijstaan in bepaalde diakonia’s. De aanwezige bisschoppen waren het eens met het spontane voorstel van Aartsbisschop Simon (Patriarchaat van Moskou), die van oordeel is dat de vertegenwoordiging van de Orthodoxe Kerk in Nederland best berust bij de Metropoliet van België en Exarch van het Oecumenisch Patriarchaat voor Nederland en Luxemburg of diens plaatsvervanger. ‘De ervaring in België leert dat dit een wijze oplossing is’, aldus de Russische hiërarch. Naderhand blijkt dat sommige orthodoxe geestelijken in Nederland het voorstel van Mgr Simon niet helemaal ontvankelijk hebben verklaard. Dat zou jammer zijn… We mogen de beweging die er nu is niet blokeren. En dan dit nog: sinds enige tijd is er een overlegplatform opgericht tussen enkele minderheidskerken in Nederland, nl. de Oud-Katholieke Kerk, de Anglikaanse Kerk en de Orthodoxe Kerk, die voortaan samenwerken inzake alles wat het CIO en de Raad van Kerken in Nederland aangaat. U ziet dus dat wat wij als bisschoppen willen doen eenvoudig gezien moet worden als onze verantwoordelijkheid opnemen en ervoor zorgen dat de Orthodoxe Kerk in Nederland niet verweesd achterblijft! Er is dus geen vrees nodig. We hebben de beste bedoelingen!”

Na de Agapen volgde de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Vereniging met als eerst punt een vraag-en-antwoord-gesprek tussen de leden van de Vereniging en Bisschop Athenagoras, waarbij de kans werd geboden duidelijkheid te scheppen over wat Bisschop Athenagoras reeds belichtte in zijn woordje na de Liturgie.

Het is goed de bemoedigende woorden van Aartsbisschop Gabriël van Komana in herinnering te roepen, die hij uitsprak ter gelegenheid van de 25e verjaardag van de Vereniging, in juli 2005. Daar riep hij nog eens het doel van de Vereniging in herinnering: “hoe alle orthodoxen in Nederland de behoefte voelen nader tot elkaar te komen, ongeacht de verschillen in jurisdictie, taal, cultuur, en ongeacht de last van het verleden. Maar ook om samen verder te gaan in die geest, waarin de Vereniging werd opgericht: trouw aan de bisschoppen, trouw aan elkaar, trouw aan de Orthodoxie”.