Mgr. Panteleimon, emeritus Metropoliet van België (° 1935)

Metropoliet Panteleimon – met zijn wereldse naam Nikolaos Kontoyiannis – werd in 1935 op het Griekse eiland Chios geboren in een gezin van twee kinderen. Na zijn middelbare school met vrucht voltooid te hebben op Chios, werd hij door wijlen Metropoliet Panteleimon (Fostinis) van Chios naar Constantinopel gestuurd om er zijn hogere studies voort te zetten aan het Theologisch Instituut van Halki (1953-1957). Hij behaalde er op briljante wijze de titel van Licentiaat in de theologie. Na zijn eerste jaar studie in de theologie, werd hij in 1954 door de Rector van het Instituut, Metropoliet Iakovos van Ikonion, tot diaken gewijd in de kerk van het klooster van de Heilige Drie-eenheid van Halki. Hij gaf hem de naam Panteleimon, ter ere van de Metropoliet van Chios. Aan het einde van zijn studies werd hij opnieuw gewijd door Metropoliet Iakovos van Ikonion, deze keer als priester, in dezelfde kerk.

Na de massale instroom van jonge Griekse arbeiders in België, die kwamen om te werken in de koolmijnen, stuurde Oecumenisch Patriarch Athenagoras hem samen met drie andere priestermonniken hierheen om aan de pastorale behoeften te voldoen. Op dat moment was er in de Benelux slechts één Griekse priester, Archimandriet Emilianos Timiadis (de latere Metropoliet van Silyvrie), om de twee bestaande Griekse parochies (Antwerpen en de Stassartstraat in Brussel) te bedienen. Aan de jonge priesters was beloofd dat ze naast hun pastorale taken postgraduale studies zouden kunnen volgen aan de Katholieke Universiteit van Leuven. Aangezien in de gebieden waar de vier jonge priesters dienden echter nog niets bestond, geen enkel kerkgebouw, noch enige doopvont, is deze laatste belofte niet kunnen gerealiseerd worden.

De jonge priestermonnik Panteleimon begon zijn pastorale werk in Bergen, maar werd al snel belast met de hele Borinage. In deze preconciliaire periode van vóór het Tweede Vaticaans Concilie werd hij hartelijk ontvangen door de rooms-katholieke priesters, die hem niet alleen in toelieten om te vieren in hun kerken, maar hem daarenboven gastvrijheid boden toen hij materieel nog niet echt georganiseerd was. In die tijd waren alle orthodoxen van Griekse afkomst, die in West-Europa woonden, afhankelijk van het voormalige aartsbisdom van Thyateira, waarvan de zetel in Londen was. De Metropoliet van Thyateira was toen Mgr. Athenagoras Kavadas. Zijn bisschoppelijk vicaris voor België, Archimandriet Emilianos Timiadis, bracht regelmatig de vier jonge priesters samen om zich in een broederlijke geest met hen te onderhouden over hun gemeenschappelijke belangen.

Toen het Aartsbisdom van Thyateira in 1963 in vieren werd gedeeld, en België afhing van het aartsbisdom van Frankrijk met als eerste Metropoliet Mgr. Meletian Karabinis, stelde die Archimandriet Panteleimon voor om de functie van bisschoppelijke vicaris voor België en Luxemburg waar te nemen. Later, in 1969, creëerde de Heilige Synode van het Oecumenisch Patriarchaat het Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg en koos als eerste Metropoliet Aartsbisschop Emilianos Zacharopoulos, tot dan Metropoliet van Selevkia. Deze laatste benoemde vervolgens Archimandriet Panteleimon tot vicaris-generaal van het nieuwe Aartsbisdom.

In 1974 werd Archimandriet Panteleimon door de Heilige Synode van het Oecumenisch Patriarchaat verkozen tot hulpbisschop van Metropoliet Emilianos van België, met de titel van de voormalige bisschop van Apollonia. Zijn bisschopswijding vond plaats op 18 augustus 1974 in de Orthodoxe Kathedraal van de Heilige Aartsengelen in Brussel en werd gevierd door Metropoliet Emilianos van België, bijgestaan door Metropoliet Paul van Zweden en Bisschop Jeremia van Sasima (nu Metropoliet van Zwitserland). Op 22 december 1982 – nadat Mgr. Emilianos was benoemd tot Metropoliet van Kos (Griekenland) – werd hij uiteindelijk benoemd tot Metropoliet van België. Zijn intronisatie gebeurde in 1983 door Metropoliet Meletios van Frankrijk in dezelfde Kathedraal van Brussel.

Met de verkiezing van Mgr. Panteleimon als Metropoliet van België is de situatie van de Orthodoxe Kerk in ons land is geleidelijk maar zeker veranderd. Reeds een paar weken na zijn inauguratie nodigde hij voor de eerste keer Aartsbisschop Basil Krivosheine en alle orthodoxe priesters en diakens uit tot een gemeenschappelijke concelebratie van de Zondag van de Orthodoxie in de Kathedraal van de Heilige Aartsengelen. Deze gebeurtenis is sindsdien de grote dag geworden van de jaarlijkse bijeenkomst van alle orthodoxen van ons land. Evenmin bleef hij inactief met betrekking tot de erkenning van de orthodoxe godsdienst in ons land. Hij ging door met, en versterkte de contacten die Mgr. Emilianos eerder had gemaakt met meerdere mensen. Hij verzamelde verschillende juristen om zich heen, waaronder de Aartspriesters Marc Nicaise en Ignace Peckstadt, en Antoine Van Bruaene. Het werk aan de basis verliep zo goed dat tegen maart 1985 de erkenning een feit was.

Enkel de uitvoeringsbesluiten, ondertekend in 1988, dienden nog op punt gesteld te worden, waarbij werd bepaald dat “de Metropoliet-Aartsbisschop van het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel de vertegenwoordiger van het geheel van de Orthodoxe Kerk is”. Mgr. Panteleimon was enorm verheugd over dit besluit omdat het er pas gekomen is na de ratificatie door alle vertegenwoordigers van de verschillende orthodoxe jurisdicties die aanwezig zijn in ons land.

De erkenning bracht uiteraard veel werk en veel zorgen met zich mee. Zo moesten de kerkfabrieken nog gecreëerd worden. In september 1989 werd begonnen met orthodox onderwijs in de scholen van de Vlaamse Gemeenschap. In 1994 werden de eerste radio- en televisie-uitzendingen gegeven. De bedienaars ontvingen van toen af ook een vergoeding, wat de uitbouw van de groep orthodoxe geestelijken in ons land mogelijk maakte. Toen Mgr. Panteleimon begon als Metropoliet telde het aartsbisdom acht geestelijken. Nu zijn er een goede vijftig. Hij richtte ook zijn aandacht op meer zorg in de liturgische vieringen.