HISTORISCH BEZOEK

DE OECUMENISCHE PATRIARCH BARTHOLOMEOS GAAT VOOR IN DE VIERING VAN 1020 JAAR KERSTENING VAN DE RUS IN KIEV

Kiev – Zijne Alheiligheid de Oecumenische Patriarch Bartholomeos van Konstantinopel, de ‘primus inter pares’ van de Orthodoxe Kerk wereldwijd, heeft van 25 tot 27 juli 2008 een historisch bezoek gebracht aan Kiev. Hij was er uitgenodigd door President Viktor Joesjtsjenko om er voor te gaan in de festiviteiten naar aanleiding van de 1020e verjaardag van de kerstening van Prins Vladimir van Kiev, en met hem het Russische volk. Het was voor het eerst in meer dan 300 jaar dat een oecumenische patriarch een bezoek bracht aan Kiev. Patriarch Bartholomeos werd er ontvangen met het grootste eerbetoon (zoals voor een staatshoofd).

De Oecumenische Patriarch Bartholomeos ging voor in een plechtige Vesperdienst in de historische ‘Agia Sofia’-kathedraal van Kiev en sprak er op het plein het Oekraïense volk toe, hen herinnerend dat zij “het christendom ontvangen hadden vanuit Konstantinopel en dat daarom het Oecumenisch Patriarchaat hun Moeder-Kerk was en immer zal zijn”. Maar ook dat “de Metropolia van Kiev tot het einde van de 17e eeuw behoorde tot de Oecumenische Troon”.

Op 27 juli 2008 ging Zijne Alheiligheid de Oecumenische Patriarch Bartholomeos voor in de viering van de Goddelijke Liturgie, in openlucht vòòr het monument van de Heilige Vladimir van Kiev. Hij werd omringd door Hunne Gelukzaligheden Patriarch Alexis van Moskou en de Aartsbisschoppen Hiëronymos van Athene en Anastasios van Tirana, en tientallen hiërarchen, vertegenwoordigers van de lokale Orthodoxe Kerken en van de Orthodoxe Kerk in Oekraïne. Het was voor het eerst in acht jaar dat Bartholomeos I en Alexis I samen de eucharistie celebreerden. Onder de vele prominente aanwezigen worden weliswaar President Viktor Joesjtsjenko en diens echtgenote vermeld

Kiev vierde dus einde juli de 1.020ste verjaardag van de bekering van de Heilige Vladimir van Kiev in 988. Die bekering van de heerser van het grote ‘Rijk van Kiev’ – Moskou bestond nog niet – geldt als het begin van het ‘Russische’ orthodoxe christendom. Door de loop van de geschiedenis is het de Patriarch van Moskou, nu Alexis, die de geestelijke leider is van de Orthodoxe Kerk in Rusland. Zeer tot ongenoegen van veel Oekraïners. Het Patriarchaat van Moskou en zijn patriarch, zijn immers na de val van de atheïstische Sovjet-Unie opnieuw bakens van Russisch ultranationalisme, met uitstekende banden met het Kremlin.

Begin jaren negentig splitsten zich in Oekraïne al twee ‘kerken’ af van de officiële Orthodoxe Kerk in Oekraïne (behorende tot het Patriarchaat van Moskou). De gezagsdragers van de afgesplitste kerken werden prompt in de ban geslagen door de Synode van het Patriarchaat van Moskou.

De Oekraïense president, Viktor Joesjtsjenko, wilde daarentegen van de 1.020ste verjaardag dit weekeinde gebruikmaken om een einde te maken aan de scheuring in de schoot van de Orthodoxe Kerk in Oekraïne. Daartoe nodigde hij de Oecumenische Patriarch Bartholomeos uit voor de verjaardag. President Joesjtsjenko zegt de steun van Patriarch Bartholomeos te hebben voor de oplossing van de verdeeldheid binnen de Orthodoxie in Oekraïne.

Sinds de Oranje Revolutie in Oekraïne, in 2004, is het duidelijk hoezeer Moskou en Kiev politiek verschillen. Tegelijk woedt er ook een felle kerkenstrijd. President Viktor Joesjtsjenko verwacht van de Oecumenische Patriarch Bartholomeos dat hij de Orthodoxe Kerk in Oekraïne zou uitroepen tot een autokefale kerk. “Ik ben blij dat de Oecumenische Patriarch het Oekraïense ideaal van een eigen lokale Kerk steunt”, schreef de president op zijn website. “Zulke aspiraties staan op een lijn met de principes van een soevereine staat en een autonoom kerkelijk leven.”

Dat ligt in de logica der dingen. Andere landen, van Griekenland via Bulgarije, Roemenië, Servië en vele andere, tot Georgië, hebben een eigen patriarch of primaat. Maar vanuit Moskou wil Zijne Gelukzaligheid Patriarch Alexis zijn machtspositie niet zomaar opgeven. En dus kwam zondag Patriarch Alexis met de Oecumenische Patriarch Bartholomeos in Kiev ‘de Goddelijke Liturgie vieren’. Voorlopig is er geen eindbeslissing. Er was wel een ‘tête à tête’ tussen de 2 patriarchen en Patriarch Alexis aanvaardde deel te nemen aan de Synaxis van de Orthodoxe Primaten die in oktober dit jaar plaats heeft in de Fanar in Konstantinopel.

Het dispuut draait overigens niet alleen om geestelijk gezag. Wordt de Orthodoxe Kerk in Oekraïne onafhankelijk, dan verliest Moskou alle gezag over Oekraïne