IN MEMORIAM PATRIARCH ALEXIS VAN MOSKOU PRIMAAT VAN DE ORTHODOXE KERK IN RUSLAND

Moskou – Vrijdagochtend 5 december 2008 is Zijne Gelukzaligheid Patriarch Alexis II van Moskou en geheel Rusland (in de wereld Aleksej Ridiger) in zijn privaatwoning te Peredelkino, nabij Moskou, in de Heer ontslapen. Hij was 79. Patriarch Alexis stond sinds 1990 aan het hoofd van het Patriarchaat van Moskou. Hij zorgde, met steun van het Kremlin, voor het herstel van de invloed van de kerk in Rusland na zeventig jaar van “goddeloos” bolsjevisme. De betreurde patriarch werd ten zeerste gerespecteerd door de Russische politici. Minder warm waren zijn relaties met de Rooms-Katholieke Kerk, die hij beschuldigde van “proselitisme” (bekeringsijver) in Rusland. Zo weigerde hij ooit paus Johannes Paulus II te ontvangen. Sinds het aantreden van Benedictus XVI was sprake van een lichte dooi, al bleef hij herhalen dat de Rooms-Katholieke missionarismentaliteit een “probleem” bleef in Rusland en andere traditioneel orthodoxe voormalige Sovjetrepublieken.

Patriarch Alexis werd geboren op 23 februari 1929 in het gezin van de orthodoxe priester Ridiger, die in Tallinn woonde en Russisch sprak, maar oorspronkelijk afstamde van de Baltisch-Duitse adelijke familie von Rüdiger. In zijn eerste levensjaren viel een felle vervolging van christenen en kerken door Jozef Stalin, die echter vanaf 1942 onder voorwaarden orthodoxe geestelijken toeliet weer openbaar te werken, om zo de Russische eenheid tegen nazi-Duitsland te ondersteunen. Hij huwde en werd in 1950 tot priester gewijd. Even later scheidde hij van zijn vrouw en werd in 1961 door de Heilige Synode van het Patriarchaat van Moskou verkozen tot Bisschop van Tallinn en Estland (toen nog Estse SSR genoemd). Later werd hij verkozen tot Metropoliet van Leningrad en in 1990 volgde hij uiteindelijk Patriarch Pimen op.

Onder het leiderschap van Alexis II groeide de Russisch Orthodoxe Kerk sterk onder de Russische bevolking, na de val van de Sovjet-Unie. De kerk bevorderde volgens analisten de Russische identiteit in zowel de Russische Federatie alsook onder de aanzienlijke Russische minderheden in landen van de voormalige Sovjet-Unie. Alexis II ondersteunde het Russische patriotisme na 1992. Hij bekritiseerde met name homoseksuele parades in de westerse wereld als tekenen van moreel verval. Alexius II nam stelling tegen de vermeende missionering van Russen door de Rooms-katholieke Kerk na 1992. Hij loofde Paus Benedictus XVI en de Latijnse Kerk echter voor hun inzet voor de vrijgave van de klassieke Romeinse Latijnse liturgie in 2007. Ook met de Oecumenische Patriarch Bartholomeos kwam hij in aanvaring, meer bepaald doordat hij zich verzette tegen de ontwaking van de Apostolische Orthodoxe Kerk van Estland, die samen met de Orthodoxe Kerk van Finland van Konstantinopel een volledige autonomie verllend kreeg (1923). Maar dit jaar hebben beide patriarchen zich verzoend tijdens hun ontmoetingen in Kiev (juli 2008) en in Konstantinopel (oktober 2008).

Zijne Alheiligheid de Oecumenische Patriarch Bartholomeos stuurde de volgende telegram naar de Heilige Synode van de Kerk van Rusland:

“Vanuit de Moeder Kerk delen wij vurig in de pijn van de Heilige Zuster-Kerk van Rusland bij het overlijden van haar betreurde Primaat, Patriarch Alexis, die onze dierbare broeder en concelebrant was, en wij bidden van ganser harte voor de eeuwige rust van zijn ziel in de plaats van de levenden en opdat Christus de Grootherder een waardige opvolger van hem zou aanduiden aan het stuur van uw Heilige Kerk.

Zijn gedachtenis zij eeuwig!

Broederlijk in de Heer,

+ Bartholomeos van Konstantinopel”

 

Het persagentschap Romfea.gr had kort na het overlijden van Patriarch Alexis een telefonisch onderhoud met Zijne Eminentie Metropoliet Nikolaos van Mesogea en Lavriotiki die gisteren nog de Goddelijke Liturgie concelebreerde met de betreurde patriarch en die hierover het volgende zei: “Ik ben zeer aangedaan, omdat Patriarch Alexis gisteren na de Goddelijke Liturgie zo mooie woorden heeft uitgesproken, meer bepaald over Griekenland en over Aartsbisschop Hiëronymos. Het was me duidelijk dat Patriarch Alexis heel vreugdevol was! Hij was een goede man!”

Patriarch Alexis II leed de laatste jaren voor zijn overlijden aan hartkwalen.