Boodschap van de Patriarch (1.9.2018)

Prot. Nr. 738

† B A R T H O L O M E Ü S
Door God’s Genade Aartsbischop van Constantinopel-Nieuw Rome
and Oecumenisch Patriarch
Aan heel de Kerk: Gratie, vrede en genade
Vanwege de Schepper van heel de schepping,
onze Heer God en Redder Jezus Christus
***

Geliefde broeders in de Heer,

Negenentwintig jaren zijn heden verstreken sinds de Moeder Kerk het begin van het kerkelijk jaar heeft ingesteld als de “Dag van de Bescherming van het Milieu”. Doorheen deze tijdspanne heeft het Oecumenisch Patriarchaat verscheidene activiteiten geïnspireerd en geïnitieerd, die vele vruchten hebben voortgebracht en die de geestelijke en ecologische dynamiek van onze Orthodoxe traditie hebben belicht.

De ecologische initiatieven van het Oecumenisch Patriarchaat hebben een stimulus gegeven voor de theologie om de milieuvriendelijke principes van Christelijke antropologie en kosmologie uiteen te zetten alsook om de waarheid naar voren te brengen dat geen visie voor het parcours van de mensheid doorheen de geschiedenis van enige waarde is indien het niet ook de verwachting bevat van een wereld die fungeert als een echt thuis (oikos) voor de mensheid, vooral in een tijd waarin de voortdurende en toenemende bedreiging tegen het natuurlijk milieu vervuld is van de mogelijkheid van een wereldwijde ecologische verwoesting. Deze evolutie is een gevolg van een specifieke keuze van economische, technologische en sociale ontwikkelingen dat noch de waarde van de mens noch de gewijdheid van de natuur respecteert. Het is onmogelijk om zich echt te bekommeren om de mens terwijl men tegelijkertijd het natuurlijk milieu, als eigenlijke basis van het leven, vernietigt en in essentie zo de toekomst van de mensheid ondermijnt.

Hoewel we het niet gepast achten om de moderne beschaving te oordelen op basis van criteria gerelateerd aan zonde, wensen we wel te benadrukken dat de verwoesting van het milieu in onze tijd is geassocieerd met menselijke arrogantie tegen de natuur en onze dominante relatie tot het milieu, alsook met het genotzuchtige model van hebzucht als een algemene levensattitude. Zo onjuist als het is om te geloven dat vroeger alles beter was, zo onjuist is het om onze ogen te sluiten voor wat er vandaag aan het gebeuren is. De toekomst behoort de mens niet toe, wanneer deze voortdurend jaagt naar vals genot en nieuwe bevredigingen, voor zichzelf leeft en zich van zijn naaste niets aantrekt, de mens van de provocerende verspilling, de mens die onrecht begaat tegen en misbruik maakt van de zwakkeren. De toekomst behoort toe aan de rechtvaardigheid en de liefde, aan de cultuur van solidariteit en van het respect jegens de onschendbaarheid van de schepping.
Deze ethos en cultuur is bewaard gebleven in de goddelijke en menselijke kerkelijke traditie van de Orthodoxie. In het sacramentale en devotionele leven van de kerk wordt de eucharistische visie beleefd en uitgedrukt, zingeving aan en gebruik van de schepping. Deze relatie met de wereld is onverzoenbaar met elke vorm van introvertie en onverschillheid voor de schepping, met elke vorm van dualisme dat materie van geest scheidt en de materiële schepping ondermijnt. In tegenstelling daarmee, sensibiliseert en motiveert de eucharistische ervaring de gelovige tot ecologische actie in de wereld. In die geest, benadrukte het zogenoemde Heilig en Groot Concilie van de Orthodoxe Kerk dat “in de sacramenten van de Kerk, de schepping wordt bevestigd en de mensen worden aangemoedigd om op te treden als hoeders, beschermers en “priesters” van de schepping, het in doxologie offerend aan de Schepper. Elke vorm van misbruik en verwoesting van de schepping, samen met zijn omvorming in een object van uitbuiting, vertegenwoordigt een verdraaiing van de geest van het evangelie. Het is allesbehalve toevallig dat de Orthodoxe Kerk is gekenmerkt als de ecologische expressie van het Christendom in zoverre het de Kerk is die de Heilige Eucharistie heeft bewaard in de kern van Haar bestaan.

Als gevolg zijn de ecologische initiatieven van het Oecumenisch Patriarchaat niet eenvoudigweg ontwikkeld als een antwoord of reactie tegen de moderne ongeziene ecologische crisis, maar als een uitdrukking van het kerkelijk leven, een uitbreiding van de Eucharistische ethos in de relatie van de gelovige tot de natuur. Dit inherent ecologische bewustzijn van de Kerk is vrijmoedig en succesvol verkondigd ten overstaan van de huidige bedreiging van het milieu. Het leven van de Orthodoxe Kerk is ecologisch toegepast, een tastbare en onschendbare eerbied voor het milieu. De Kerk is een gebeurtenis van communie, een overwinning op de zonde en de dood, alsook op zelfgenoegzaamheid en zelfzucht, die tesamen de eigenlijke oorzaak vertegenwoordigen van de ecologische verwoesting. De orthodoxe gelover kan niet onverschillig blijven over de ecologische crisis. De zorg voor de schepping is een gevolg en een uidrukking van geloof en de eucharistische ethos.
Het is dus duidelijk dat om te kunnen bijdragen aan de ecologische uitdaging en hieraan te kunnen beantwoorden, de Kerk de nodige kennis moet hebben en het nodige onderzoek dient te doen. We weten allen dat de grootste wereldbedreiging vandaag de opwarming van het klimaat is en zijn destructieve gevolgen, zelfs voor de overleving van de planeet. Dit onderwerp stond boven aan de lijst in het 9de Ecologische Symposium, getiteld “Op weg naar een Groener Attica: Het behoud van de planeet en de bescherming van haar mensen,” georganiseerd door het Oecumenisch Patriarchaat in juni op de Saronische eilanden Spetses en Hydra. Helaas, de recente verwoestende branden in Attica en de daaruitvloeiende gevolgen van deze ramp vertegenwoordigen een tragisch bewijs van de visies gedeeld door de deelnemers aan het symposium aangaande de ernstigheid van de ecologische dreiging.

Geliefde broeders in de Heer,

De ecologische cultuur van het Orthodox geloof is de realisatie van haar Eucharistische visie van de schepping, samengevat en uitgedrukt in het kerkelijk leven en de kerkelijke praxis. Dit is de eeuwige boodschap van de Orthodoxe Kerk met betrekking tot het thema van de ecologie. De kerk predikt en verkondigt “de zelfde dingen” “ten allen tijde” in overeenkomst met de onfeilbare woorden van Haar Stichter en Leider, dat “hemel en aarde zullen vergaan, maar mijn woorden zullen niet vergaan” (Luc. 21:33). Aanleunend bij deze traditie, roept de Moeder Kerk haar aartsbisdommen, alsook haar parochies en kloosters doorheen de wereld op, om initiatieve te ontwikkelen, projecten te coördineren, conferenties en activiteiten te organiseren die milieubewustzijn en sensibilisering aanwakkeren, zodat de gelovigen zich mogen realiseren dat de bescherming van het milieu een geestelijke verantwoordelijkheid van ons allemaal is. Het brandend thema van de klimaatverandering, samen met zijn oorzaken en gevolgen voor onze planeet en het alledaagse leven, bieden een gelegenheid om een dialoog aan te gaan gebaseerd op principes van theologische ecologie, maar ook een kans voor specifieke praktische ondernemeingen. Het is van vitaal belang dat men de nadruk legt op actie op lokaal niveau. De parochie is de cel van het kerkelijk leven als de plaats van persoonlijke aanwezigheid en getuigenis, communicatie en samenwerking, een levende gemeenschap van aanbidding en dienst.
Speciale aandacht moet ook gevestigd worden aan de organisatie van Christus-gecenterde opleidingsprogramma’s voor onze jeugd om een ecologische ethos te cultiveren. Kerkelijke leer moet in hun zielen een respect voor de schepping als “zeer goed” (Gen. 1:26) opwekken, dat hen aanmoedigt om zelf te pleiten voor bescherming en zorg voor de schepping, de bevrijdende waarheid van eenvoud en soberheid, alsook de Eucharistische en ascetische ethos van delen en opofferen. Het is noodzakelijk dat jonge mensen zich van hun verantwoordelijkheid voor de praktische implementatie van de ecologische consequenties van ons geloof bewust worden, en tegelijkertijd vertrouwd geraken met de bijdrage van de Oecumenische Troon aan de vrijwaring van het milieu.
Als besluit wensen we jullie allen een gezegend kerkelijk jaar en overvloedige vruchten in jullie geestelijke strijd, en roepen we voor jullie de levensschenkende gratie en grenzeloze genade aan van de Gever van Alle goede dingen, onze Heer, God en Redder Jezus Christus, de Voortrekker en Voltooier van ons geloof, door de voorbeden van de Alzalige Moeder Gods, wiens eerbaar icoon, het heilig erfstuk der Orthodoxen, we vandaag eerbiedig en nederig verereren.

2018
Bartholomeüs van Constantinopel
Vurig smeker tot God voor jullie allen