Voorstelling van het boek over de geschiedenis van het Orthodox Aartsbisdom van de Benelux

BOEKBESPREKING

Panagiotis Yannopoulos: Gouden Jubileum van het Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg. Jubileumuitgave. Brussel 2019, 190 pagina’s.

 

Het Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg viert dit jaar zijn Gouden Jubileum, 50 jaar sinds Oecumenisch Patriarch Athenagoras en de Heilige Synode besloten tot de oprichting van het Aartsbisdom (1969 – 2019).

Binnen de feestelijke gebeurtenissen van dit jubileum publiceert het Aartsbisdom in Brussel een boek met als onderwerp de aanpak en de historische voorstelling van zijn verleden gedurende deze vijftig jaar. Het is een prachtige editie geworden van 190 gebonden pagina’s, met een hard kartonnen kaft bedekt met geltex-imitatie groen canvas, voorzien van inscripties in gouden karakters, gedocumenteerd met foto’s uit het archief van het aartsbisdom. Dit werk, dat uiteindelijk toch tot stand kwam, voldoet aan een van de wensen van Zijne Eminentie Metropoliet Athenagoras van België.

Dit doel werd bereikt door de eminente emeritus professor Panagiotis Yannopoulos van de Université Catholique de Louvain, tevens Archont Notarios van de Grote Kerk van Christus. De onvermoeibare, internationaal befaamde onderzoeker slaagt erin om een ​​getrouw beeld te geven van de historische evolutie van het Aartsbisdom van België. Voor het eerst analyseert hij met een uitzonderlijke precisie en objectiviteit archiefmateriaal, dat grotendeels onbekend is en verborgen zit in verscheidene tijdschriften, krantenartikelen of kalenders van het aartsbisdom. De historicus was op die manier in staat de basis te leggen voor verdere analyse en onderzoek en tegelijkertijd de weg te openen voor een meer gedetailleerde studie van diverse elementen van de geschiedenis van het aartsbisdom.

Na een toewijding aan Zijne Alheiligheid Oecumenisch Patriarch Bartholomeos, begint het boek met een voorwoord waarin de auteur, via een korte vermelding van de oprichting van het Aartsbisdom, zijn enorme moeilijkheden beschrijft om zich te documenteren wegens het notoire ontbreken van enige bibliografie en de problemen om de betrouwbaarheid van de bronnen te beoordelen.

De introductie tot het boek sluit af met een “Inleiding” over “Geschiedenis en terminologie“. Hierin creëert de auteur de mogelijkheid om op een duidelijke en beknopte manier de werking te schetsen van de organisatie en van het bestuur van de Kerk door de geschiedenis heen.

Het hoofdgedeelte van het werk bestaat uit twee delen. Het eerste deel, “Orthodoxen en Orthodoxie in België, Nederland en Luxemburg vóór de oprichting van het aartsbisdom” omvat drie hoofdstukken. “Het begin” bespreekt de basis voor de aanwezigheid in de regio van Grieken en Russen vóór de Eerste Wereldoorlog en wordt gevolgd door het hoofdstuk “Orthodoxen op het grondgebied van het Aartsbisdom van België, Exarchaat van Nederland en Luxemburg tot de Tweede Wereldoorlog” waarin eerst twee belangrijke historische elementen die aan de oorsprong lagen van de vestiging van orthodoxen in de Benelux, en, ten tweede, hun impact op de situatie, diepgaand zullen worden geanalyseerd. Die basis is de Russische revolutie van 1917 en vijf jaar later de catastrofe van Klein-Azië, die de massale uittocht van duizenden Grieken uit hun voorouderlijke gebieden en hun aankomst in de Benelux-landen veroorzaakte. In 1922 werd ook het Aartsbisdom van Thyateira opgericht, waaronder de orthodoxen van de jurisdictie van het Oecumenisch Patriarchaat in West-Europa ressorteerden, en uiteraard die van het huidige Aartsbisdom van België. Vervolgens, in het derde hoofdstuk “De orthodoxen in de regio van het orthodox Aartsbisdom van België, Exarchaat van Nederland en Luxemburg na de Tweede Wereldoorlog“, behandelt de auteur onder meer de verdeling van het Aartsbisdom van Thyateira in 1963 en de opname van de orthodoxen van België en Luxemburg in het Aartsbisdom van Frankrijk, terwijl die van Nederland werden omarmd door dat van Duitsland.

Het tweede deel van het boek “Oprichting van het orthodox Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg en zijn ontwikkeling tot heden” is onderverdeeld in vier hoofdstukken. De Tomos van oprichting (12 augustus 1969) onder Patriarch Athenagoras, de keuze, de verkiezingen (14 augustus 1969) en de troonopvolging van de eerste Metropoliet (11 november van hetzelfde jaar) zijn de onderwerpen van het eerste hoofdstuk. In het tweede vinden we een beschrijving van de persoonlijkheid en het episcopaat van de eerste aartsbisschop van België, wijlen Emilianos Zacharopoulos; in het derde deel de pastoraal van de tweede Metropoliet Panteleimon Kontogiannis, om af te sluiten met het vierde hoofdstuk dat raakt aan het episcopaat van de huidige Metropoliet Athenagoras Peckstadt.

“Bijlage I” bevat de “Biografieën van belangrijke persoonlijkheden van het Aartsbisdom van België“. Yannopoulos verzamelt en interpreteert zijn informatie met de aandrang, het geduld, de objectiviteit en het realisme die de ware historicus kenmerken. Juist hier neemt de lezer de maat van het grondige werk dat de schrijver heeft ondernomen om de menselijke en spirituele dimensie van de bestudeerde persoonlijkheden te definiëren. Ten slotte vinden we in “Bijlage II” de lijst van de overleden en levende gegradueerden van het Aartsbisdom van België.

Het boek eindigt met nawoord dat verwijst naar de universaliteit van orthodoxie, om af te sluiten met een bibliografie van boeken in verschillende talen, een bibliografie die waarschijnlijk de eerste is in zijn soort en dus een waardevolle basis vormt voor toekomstig onderzoek en bijkomend werk.

De auteur, specialist en erkend wetenschapper, werkte met enthousiasme en gedrevenheid, evalueerde objectief en methodologisch doorgaans primaire bronnen van diverse oorsprong, en draagt aldus aan de hedendaagse bibliografie bij met een werk dat een belangrijke aanvulling betekent van de studie en de analyse van de kerkelijke geschiedenis van de Benelux. Meer concreet belicht hij belangrijke delen, biedt relevante opmerkingen en interessante benaderingen die onmiskenbaar bijdragen tot het begrip van de historische waarheid.

Los van de bovengenoemde kwaliteiten en de aangename ruimtetijdreis voor het behoud van het historische geheugen, slaagt hij erin de aandacht van de lezer vast te houden door middel van eenvoudige, levendige en beknopte taal.

Voegen we ten slotte toe dat de heer Yiannopoulos, die niet aarzelt om algemene opinies en beoordelingen te delen, eindigt met een interessante opmerking: “…. als we een toekomst willen voor het orthodoxe Aartsbisdom, moeten we ons, steeds met respect voor zijn verleden van hellenisme en emigratie, openstellen voor oecumene. Orthodoxie is per definitie een universele christelijke ideologie. Ons eigen Patriarchaat is ook oecumenisch. We kunnen alleen maar hopen op een ver reikende toekomst voor het Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg als we ons bewust worden van deze oecumenische rol van de Orthodoxie“.