Protocol Nr. 529

†  B A R T H O L O M E O S
DOOR DE GENADE GODS AARTSBISSCHOP VAN CONSTANTINOPEL,
NIEUW ROME, EN OECUMENISCH PATRIARCH
MOGE DE GENADE, DE VREDE EN DE BARMHARTIGHEIDVAN ONZE HEER,
GOD EN REDDER JEZUS CHRISTUS, DE OORSPRONG VAN DE GEHELE SCHEPPING,
MET HET PLEROMA VAN DE KERK ZIJN.

 

* * *

Eerbiedwaardige broeders en geliefde kinderen in de Heer,

Tegenwoordig heerst de algemene overtuiging dat de natuurlijke omgeving meer bedreigd is dan ooit in de geschiedenis van de mensheid. Het feit dat niet langer de kwaliteit, maar het behoud van het leven op onze planeet op het spel staat, laat zien hoe groot de dreiging is. Voor het eerst in de geschiedenis kunnen mensen de levensomstandigheden op aarde vernietigen. Kernwapens symboliseren het Prometheïsche gigantisme van de mens, als een tastbare manifestatie van het hedendaagse “mens-god” “almachtcomplex”.

De dubbelzinnigheid van de menselijke vrijheid komt tot uiting in het gebruik van de kracht die wordt onttrokken aan wetenschap en technologie. Wetenschap staat in dienst van het leven; ze draagt bij tot vooruitgang om het hoofd te bieden aan ziekten en vele andere situaties die tot op heden als “noodlottig” worden beschouwd; ze creëert nieuwe perspectieven voor de toekomst. Tegelijkertijd verschaft diezelfde wetenschap de mens krachtige middelen, waarvan het misbruik rampzalig kan zijn. We maken een evolutieproces door dat wordt gekenmerkt door: vernietiging van de natuurlijke omgeving, van de biodiversiteit en de fauna en flora; vervuiling van watervoorraden en atmosfeer; verstoring van het klimaatevenwicht, evenals andere overschrijdingen van limieten en juiste maatregelen die verscheidene dimensies van het leven beïnvloeden. Daarom bevestigt het Heilig en Groot Concilie van de Orthodoxe Kerk (Kreta 2016) terecht dat “Wetenschappelijke kennis niet de morele wil mobiliseert van de mens die, hoewel hij de risico’s kent, blijft handelen alsof hij niet was gewaarschuwd ”. (Encycliek, § 11, tweede alinea).

Het is duidelijk de verantwoordelijkheid van alle bewoners van de aarde om het gemeengoed te beschermen, met andere woorden, de ongeschonden natuurlijke omgeving. Leven zonder het milieu te vernietigen is de huidige categorieke, dwingende oproep aan de mensheid. Niettemin geven veel individuen, gemeenschappen, groepen, stromingen en organisaties blijk van gevoel voor, en een grote ecologische verantwoordelijkheidszin. Anderzijds zijn staten en economische actoren in naam van de geopolitieke planning en de “idionoom”-economie¹ niet in staat oordeelkundige beslissingen te nemen, gericht op de bescherming van de schepping; ze cultiveren de illusie dat alles wat te maken heeft met “wereldwijde ecologische vernietiging” een ideologische constructie is van ecologische bewegingen, en dat de natuurlijke omgeving in staat is zichzelf te vernieuwen. De cruciale vraag blijft echter: in hoeverre kan de natuur vruchteloos overleg en debatten, besluiteloosheid en onwil om doorslaggevend op te treden voor haar bescherming verdragen?

Tijdens de Covid-19-pandemie, met de opgelegde reisbeperkingen, de sluiting van fabrieken en de vermindering van industriële activiteit, zag men een vermindering van vervuilende stoffen en atmosferische degradatie. Dit feit heeft bewezen dat de huidige ecologische crisis wordt veroorzaakt door de menselijke factor. Er is opnieuw duidelijk vastgesteld dat de industrie, moderne vervoermiddelen zoals de auto en het vliegtuig, de onmiskenbare prioriteit die wordt gegeven aan economische indicatoren en dergelijke zaken meer, een negatieve invloed hebben op de milieubalans en dat de koerswijziging naar een ecologische economie is een absolute noodzaak geworden blijkt. Echte vooruitgang, gebaseerd op de vernietiging van de natuurlijke omgeving, bestaat niet. Het is ondenkbaar om economische beslissingen te nemen zonder ook rekening te houden met hun ecologische impact. Economische ontwikkeling mag geen nachtmerrie blijven voor het milieu. We zijn er zeker van dat er een alternatief bestaat voor economische organisatie en ontwikkeling in plaats van economisme en activiteiten gericht op winstmaximalisatie. De toekomst van de mensheid is niet de homo oeconomicus.

Het Oecumenisch Patriarchaat, dat de laatste decennia een pioniersrol heeft vervuld in de bescherming van de schepping, zal ecologische initiatieven blijven nemen, ecologische conferenties organiseren, gelovigen en vooral de jongeren mobiliseren om de bescherming van de wereld op te zetten als een fundamentele kwestie bij de interreligieuze dialoog en gemeenschappelijke initiatieven van de godsdiensten. Contacten met politieke leiders en instellingen, samenwerking met ecologische organisaties en bewegingen zullen worden verder gezet. Het partnerschap voor milieubescherming creëert duidelijk communicatiekanalen en biedt mogelijkheden om samen nieuwe acties te ondernemen.

Laten we herhalen dat de milieuactiviteiten van het Patriarchaat een logisch gevolg zijn van zijn ecclesiologische zelfbewustzijn en niet simpelweg een eenmalige reactie op een nieuw fenomeen. Het leven zelf van de Kerk is toegepaste ecologie. De sacramenten van de Kerk, het godsdienstige leven als geheel, ascese en cenobitisme, en het dagelijkse leven van de gelovigen, geven uitdrukking aan en leiden tot een zeer diep respect voor de schepping. De ecologische gevoeligheid van de orthodoxie is niet gecreëerd, maar wordt geïllustreerd in de hedendaagse milieucrisis. De strijd om de bescherming van de schepping is een centrale dimensie van ons geloof. Respect voor het milieu is het verheerlijken van de naam van God, terwijl de vernietiging van de schepping een overtreding is tegen de Schepper, totaal onverenigbaar met de voorschriften van de christelijke theologie.

Eerbiedwaardige geliefde broers en kinderen,

De milieuvriendelijke waarden van de orthodoxe traditie, het kostbare erfgoed dat de kerkvaders ons hebben nagelaten, vormen een krachtige barrière tegen de cultuur waarvan het fundamentele axioma de menselijke overheersing over de natuur is. Geloof in Christus inspireert en versterkt menselijke inspanningen ondanks de ergste moeilijkheden. Vanuit het perspectief van het geloof kunnen we niet alleen de problematische aspecten ontdekken en beoordelen, maar ook de mogelijkheden en positieve perspectieven van de moderne beschaving. We doen een beroep op orthodoxe jongeren om te beseffen hoe belangrijk het is om te leven als christelijke gelovigen en als moderne mensen. Het geloof in de eeuwige bestemming van de mensheid versterkt ons getuigenis in de wereld.
In deze geest wensen wij u vanuit de Fanar een gelukkig en gezegend nieuw kerkelijk jaar, vruchtbaar in christelijke werken, ten behoeve van de hele schepping en tot glorie van de meest wijze Schepper van alle dingen, en op voorspraak van de Alheilige Moeder Gods Pammakaristos roepen wij over u de genade en de oneindige barmhartigheid uit van de miraculeuze God.

1 september 2020
† Bartholomeos van Constantinopel
vurig voorbidder van jullie allen bij God

 

---

1. idionoom (van het Griekse idios, “eigen”, nomos, “wet”), idionoom-economie: een economie die zelf zijn wetten definieert.