De Internationale Commissie voor Anglicaans-Orthodoxe Theologische Dialoog in Jeruzalem – 50 jaar dialoog (1973-2023)

Op vrijdag 6 oktober 2023 begonnen de plenaire vergaderingen van de Internationale Commissie voor de Anglicaans-Orthodoxe Theologische Dialoog in het gastvrije gebouw van het Anglicaans Saint George’s College in Jeruzalem. Aan de conferentie nemen vertegenwoordigers deel van 10 orthodoxe kerken (sinds het uittreden van de vertegenwoordiger van het patriarchaat van Moskou) en vertegenwoordigers van de Anglicaanse Gemeenschap uit alle continenten.

Aan orthodoxe zijde zijn de deelnemers de volgende:

Van het Oecumenisch Patriarchaat:
Zijne Eminentie Metropoliet Athenagoras van België, Orthodoxe Medevoorzitter van de Commissie
Eerwaarde Aartspriester dr. Christos Christakis, co-secretaris

Van het Patriarchaat van Alexandrië: Zijne Eminentie Metropoliet Seraphim van Zimbabwe en Angola

Van het Patriarchaat van Antiochië: Eerwaarde Priester Jonathan A. Hemmings

Van het Patriarchaat van Jeruzalem: Eerwaarde Aartspriester prof. George Dragas

Van het Patriarchaat van Servië: Prof. dr Bogdan Lubardić

Van het Patriarchaat Roemenië: Zijne Eminentie Metropoliet Niphon van Târgoviște

Van het Patriarchaat van Georgië: Eerwaarde Aartspriester prof. dr. Giorgi Zviadadze

Van de Kerk van Cyprus: Zijne Eminentie Metropoliet Nektarios van Kition

Van de Kerk van Griekenland: Em. prof. dr. Miltiadis Konstantinou

Van de Albanees-Orthodoxe Kerk: Prof. Nathan Hoppe

De theologische dialoog tussen de Orthodoxie en de Anglicaanse Gemeenschap is een van de oudste dialogen. Aan de orthodoxe kant werd het besluit om de dialoog aan te gaan in de jaren zestig genomen tijdens de Panorthodoxe Conferenties op Rhodos. De beslissingen van toen werden in het begin van de jaren zeventig bekrachtigd en versterkt door de interorthodoxe voorbereidinde bijeenkomst met oog op het toen toekomstige Grote Concilie.

Sinds de eerste ontmoeting van vertegenwoordigers van de Orthodoxe Kerken en de Kerken van de Anglicaanse Gemeenschap in Oxford in 1973, had de theologische dialoog tussen beiden al enorme vooruitgang geboekt. Deze vooruitgang blijkt uit de Gezamenlijke Verklaringen die van tijd tot tijd worden uitgegeven en komt tot uiting in de Cypriotische Verklaring van 2006 met de titel “The Church of the Triune God”, die in 2007 in Westminster Abbey formeel werd aangeboden aan de aartsbisschop van Canterbury en de oecumenische patriarch.

Sinds 2006 zijn de bijeenkomsten gericht op antropologische onderwerpen, wat in 2015 resulteerde in de Verklaring van Buffalo in New York, getiteld In the Image and Likeness of God: a Hope-Filled Anthropology.

Sinds 2016 heeft de nieuwe cyclus van de Anglicaans-Orthodoxe Theologische Dialoog als doel het verkennen van de praktische gevolgen voor alle morele aspecten van het menselijk leven die voortvloeien uit de theologische principes die zijn uiteengezet in de Verklaring van Buffalo. Het document “Stewards of Creation: a Hope-filled Ecology”, dat ingaat op de verantwoordelijkheid van christenen voor de schepping, is al gepubliceerd.

Vorig jaar werd in Athene de Verklaring van Penteli vastgelegd, die binnenkort zal verschijnen. Het desbetreffende document “Dying Well, Living Well: Our Sure and Certain Hope” is alvast in elektronische vorm te downloaden op de officiële website van de Anglicaanse Gemeenschap: https://www.anglicancommunion.org/media/493487/Dying-Well-Living-Well-final-text_ecumenical-orthodox_0123.pdf

De plenaire conferentie van de Commissie wordt dit jaar georganiseerd door de Anglicaanse gemeenschap in Jeruzalem en heeft als thema: “Organ Donation – A Hope-Filled Gift”.

Het eerste wat de Commissie deed was een bezoek brengen aan Patriarch Theophilos van Jeruzalem. Zijne Gelukzaligheid verwelkomde de leden van de Commissie hartelijk en benadrukte in zijn toespraak het belang van Jeruzalem en de heiligdommen voor het cultiveren van solidariteit en samenwerking tussen christenen ongeacht hun traditie. De voorzitter van de orthodoxe delegatie, Zijne Eminentie Athenagoras van België, bedankte Zijne Gelukzaligheid Theophilos voor de hartelijke ontvangst van de leden van de commissie en stemde met hem in over het belang van de dialoog: het ontbreken van dialoog leidt namelijk tot monoloog, wat weer leidt tot het isolement van de individuele Kerken en daaruit vloeiende spanningen tussen de christenen. Zijne Eminentie Athenagoras wees er vervolgens op dat alle interorthodoxe bijeenkomsten worden voorgezeten door de vertegenwoordiger van de Moederkerk van Constantinopel. Sinds het Vierde Oecumenische Concilie heeft het Oecumenische Patriarchaat immers als enige de verantwoordelijkheid om initiatieven voor alle interorthodoxe betrekkingen te coördineren. Tot slot wees de Metropoliet van België ook op de goede geest van samenwerking die heerst in de betrekkingen tussen de vertegenwoordigers van de plaatselijke orthodoxe Kerken. De Anglicaanse covoorzitter, aartsbisschop Michael Lewis, presenteerde in zijn korte toespraak het werk van de Commissie.

Vervolgens maakten de leden van de Commissie een pelgrimstocht naar het Heilig Graf en de Rots van Golgotha in de Verrijzeniskerk.

Diezelfde dag begonnen de vergaderingen van de Commissie met, om te beginnen, een wederzijdse briefing van de Anglicaanse en Orthodoxe leden van de Commissie, over de ontwikkelingen binnen hun respectievelijke Kerken, sinds hun laatste bijeenkomst in Penteli (Athene).

Kort daarna werden in een privé-vergadering van de orthodoxe groep van de Commissie de methodologische en theologische voorwaarden besproken voor de aanpak van het thema dat dit jaar ter sprake zal komen.

De volgende werkdag (zaterdag 7 oktober) begon met een pelgrimstocht van de leden van de Commissie naar het Klooster van de Transfiguratie van de Heer op de berg Tabor. Helaas dwong het uitbreken van de vijandelijkheden tussen Hamas en Israël de leden van de Commissie hun pelgrimstocht op te schorten en terug te keren naar Jeruzalem, nadat ze van de betrokken autoriteiten bevestiging hadden gekregen dat de gebouwen van het Anglicaans Centrum Saint George veilig zijn. Er werd daarom besloten om, als er zich geen verdere complicaties voordeden, de plenaire vergaderingen voort te zetten.

De eerste vergaderdag werd afgesloten met een gebed voor vrede in de streek en een herdenkingsgebed voor de zielen van de doden en gesneuvelden.