Godbetert: Open brief van de Orthodoxe Kerk in België over de omgang van de VRT met de Vlaamse levensbeschouwelijke diversiteit

Naar aanleiding van de reeks Godvergeten, over het weerzinwekkende en hier en daar zelfs systematische kindermisbruik door enkele rooms-katholieke geestelijken, wordt door VRT-CEO Frederik Delaplace voorgesteld om een debat te voeren over de uitzending van de rooms-katholieke eredienst (zo schrijft De Standaard). Bij uitbreiding alle erediensten.

Vanuit de orthodox-christelijke gemeenschap willen wij daar graag aan deelnemen. Toegegeven, het zal met enige scepsis zijn. Het is tekenend dat in het persbericht van de VRT omwille van misbruik door enkelingen in de rooms-katholieke kerk wordt voorgesteld om niet alleen de rooms-katholieke zondagsmis, maar meteen alle uitzendingen van erediensten te schrappen. In het vaak via de media gevoerde debat zal misschien behalve naar de atheïstische stem, ook even naar rooms-katholieke en een enkele moslimopinie worden geluisterd omwille van de zogenaamde diversiteit, maar of de orthodoxe, anglicaanse, joodse, evangelische, protestantse en ook boeddhistische stem in dit debat zal gehoord worden, laat zich raden.

De maatschappelijke (super)diversiteit is misschien nog niet doorgedrongen tot in de Wetstraat of de Reyerslaan, maar zeker wel al op de speelplaats en in de rest van Vlaanderen.

Ja, de “Vlaamse” rooms-katholieke kerk vergrijst, maar wordt aangevuld door nieuwe rooms-katholieken van andere continenten. Dat de meerderheid van de vluchtelingen in Vlaanderen – in tegenstelling tot de algemene perceptie – niet moslim, maar christen is, is daar niet vreemd aan. Dat stelde David Dessin al in 2017 vast (“God is een vluchteling”).

Evenmin dringt in de Wetstraat en de Reyerslaan door dat het christendom in Vlaanderen allang niet meer uitsluitend rooms-katholiek is. Vele Vlaamse jongeren vinden het christelijk geloof in de overal tegenwoordige evangelisch-protestantse kerken. Heel wat Afrikaanse nieuwkomers komen oorspronkelijk uit vroegere Engelse kolonies en zijn geëngageerde anglicanen. De kans dat uw Oost-Europese klusjesman een orthodoxe christen is, is vrij groot, maar blijkbaar integreren ze te goed om er aandacht aan te besteden. De Syrische en de Eritrese vluchtelingen zijn vaak (orthodoxe) christenen. Ook de hoogopgeleide Griekse nieuwkomers na de economische crisis aldaar, proberen vrij succesvol onder de radar te blijven. Als het over Oekraïense vluchtelingen gaat, wordt het religieuze aspect evenmin bekeken, terwijl dit net een van de voorwendsels van Poetin was om Oekraïne binnen te vallen. De propaganda over vermeende vervolging van pro-Poetin geestelijken draait in orthodoxe kringen op volle toeren, maar de VRT geeft niet thuis, waardoor tienduizenden orthodoxe christenen in België hun informatie bij andere, niet steeds objectieve bronnen halen. Hetzelfde geldt waarschijnlijk voor andere levensbeschouwingen.

Blijkbaar wil men al die groepen nu de paar erediensten op de Vlaamse Openbare Omroep ontzeggen, omwille van het misbruik in een instituut dat in de Wetstraat en Reyerslaan nog steeds routineus “de” kerk wordt genoemd, en waar zij (wij) geen invloed op hebben.

Waarom wordt dat argument trouwens alleen bij levensbeschouwingen gesteld en geldt dat niet voor bijvoorbeeld de sportbonzen? Wat is de maatschappelijke verantwoording om alles te laten wijken voor voetbal (zelfs het destijds populaire “opera en belcanto”)?

Brood en spelen? Goedkoop entertainment en vluchtige populariteit?

Het financiële aspect wordt dikwijls als één van de argumenten aangehaald bij deze ideologische kruistocht. Een tv-uitzending is uiteraard niet gratis. Ons land is echter een trieste koploper als het gaat om mensen met psychische problemen, ook bij jongeren. Investeren in zingeving (tegenover goedkoop gesponsord amusement), bijvoorbeeld door uitzendingen van erediensten, kan daarom bezwaarlijk louter financieel worden bekeken. Net bij de meeste jongeren in Vlaanderen, speelt het levensbeschouwelijke immers een belangrijke rol in hun geestelijk welzijn. Geestelijke bijstand gebeurt bij de vele diverse niet-rooms-katholieke levensbeschouwingen trouwens op een andere, meer dynamische wijze dan ten tijde van de almachtige “Mijnheer Pastoor”, al was het maar omdat de meeste rabijnen, imams, dominees en orthodoxe priesters gehuwd zijn en kunnen putten uit de ervaringen in hun gezinsleven. Helaas blijft ook dat sinds het schrappen van de uitzendingen door derden een witte vlek op de VRT.

Wil de Vlaamse Televisie en Radio ook voor onze kinderen relevant blijven, lijkt de weg dus niet naar minder, maar naar méér ruimte voor meer diverse levensbeschouwing te leiden!

Verder wordt in de hele vraagstelling door de CEO van de VRT, en wellicht andere verantwoordelijken, voorbijgegaan aan al die mensen die nood hebben aan positieve zingeving, en niet steeds aan het slechte nieuws dat altijd “hot” is. Positief getinte programma’s, programma’s die leiden tot sociale verbetering en tot nadenken over waarden en normen in deze hyper-gediversifieerde maatschappij komen nauwelijks aan bod. De scoop van de journalist die liefst met slecht nieuws naar buiten komt is het huidige normaal. In het licht van dit alles kan de uitzending van de eredienst, van eender welke levensbeschouwing enkel een rustpunt zijn, een moment van contemplatie en overweging, vooral voor die ontelbare mensen die niet buiten kunnen wegens gehospitaliseerd, gekluisterd aan het bed, opgenomen in een instelling, of gewoon om professionele redenen (maar toch de mogelijkheid hebben dergelijke uitzendingen te volgen).

Als openbare omroep met neutraliteitsprincipe heeft de VRT ook de opdracht die positieve, maatschappelijk belangrijke en positieve elementen naar voren te brengen. In de tien belangrijke punten van de beheersovereenkomst leest men: “een onafhankelijke publieke omroep dient diverse, tegengestelde meningen aan bod te laten komen. Onpartijdigheid is daarbij essentieel.” Dit geldt ook voor het aan bod laten komen van de diverse erediensten.

Godbetert.

-De Orthodoxe Kerk in België.
De orthodoxe Kerk in België telt nagenoeg 250.000 gelovigen van diverse afkomst (autochtonen, Grieken, Syriërs, Libanezen, Russen, Oekraïners, Witrussen, Serviërs, Roemenen, Bulgaren, Georgiërs, Cyprioten, Polen, Albanezen, Finnen en Esten, maar ook Kopten, Armeniërs, Eritreeërs, Ethiopiërs en Arameeërs, verspreid over zo’n honderd parochies te lande. Aan het hoofd van de orthodoxe eredienst in ons land staat metropoliet Athenagoras Peckstadt, metropoliet van België en exarch van Nederland en Luxemburg, die behoort tot het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel. Hij is tevens de voorzitter van de Orthodoxe Bisschoppenconferentie van de Benelux.