CATECHETISCHE PREEK Bij de opening van de Heilige en Grote Vasten (2019)

CATECHETISCHE PREEK Bij de opening van de Heilige en Grote Vasten
† BARTHOLOMEUS
Door Gods genade Aartsbisschop van Constantinopel – Nieuw Rome
en Oecumenische Patriarch
Tot de Volheid van de Kerk
Moge de genade en vrede van onze Heer en Heiland, Jezus Christus, met u zijn
Samen met ons gebed, zegen en vergeving

* * *

Met de genade van God, de schenker van alle gaven, zijn we opnieuw aangekomen bij de Heilige en Grote Vasten, de arena van de ascetische strijd, om onszelf te zuiveren met de hulp van de Heer door gebed, vasten en nederigheid, en om ons voor te bereiden op een spirituele ervaring van het eerbiedwaardige Lijden en de viering van de prachtige Wederopstanding van Christus de Verlosser.

In een wereld van veelvoudige verwarring, vormt de ascetische ervaring van de Orthodoxie een onschatbare geestelijke troef, een onuitputtelijke bron van goddelijke kennis en menselijke wijsheid. Het gezegende fenomeen van ascese, wiens geest onze hele manier van leven doordringt – want “ascetisme is het christendom in zijn geheel” – is niet het voorrecht van de weinigen of uitverkorenen, maar een “kerkelijke gebeurtenis”, een gemeenschappelijk goed, een gedeelde zegening en de gemeenschappelijke roeping voor alle gelovigen zonder uitzondering. De ascetische strijd is natuurlijk geen doel op zich; het principe van “ascese om de ascese” is niet geldig. Het doel van ascese is de transcendentie van de eigen wil en de ‘geest van het vlees’, de overdracht van het centrum van het leven van individueel verlangen en het ‘recht’ naar liefde die ‘niet zijn eigen wil zoekt’, in overeenstemming met de passage in de Schrift: “Laat niemand zijn eigen bestwil zoeken, maar het goede van de ander” (1 Korinthiërs 10.24)
Dat is de geest die heerst gedurende de lange historische reis van de orthodoxie. In het Nieuwe Miterikon [ De verhalen en levens van heiligen; aanvulling vertaler] vinden we een uitstekende beschrijving van dit ethos om ‘het onze’ in naam van de liefde af te zweren: ‘Sommige kluizenaars van Scetis hebben ooit Amma Sarah benaderd, die hen een doos basisbehoeften aanbood. De ouderlingen legden het goede voedsel terzijde en aten het slechte. De rechtschapen Sarah zei tegen hen: ‘U bent echte monniken van Scetis’ “[1] Deze gevoeligheid en opofferend gebruik van vrijheid is een vreemd iets voor de geest van onze tijd, die vrijheid identificeert met individuele beweringen en het claimen van rechten. De hedendaagse “autonome” mens zou nooit het slechte voedsel hebben gegeten, maar alleen het goede, ervan overtuigd dat hij op deze manier uitdrukking geeft aan individuele vrijheid – hoewel authentiek en verantwoord aangewend.

Dit is waar de hoogste waarde van het orthodoxe concept van menselijke vrijheid ligt. Het is een vrijheid die niet vraagt, maar deelt, niet aandringt maar opoffert. De orthodoxe gelovige weet dat autonomie en zelfvoorziening de mensheid niet bevrijden van de ketenen van het ego, van zelfverwerkelijking en zelfrechtvaardiging. De vrijheid ‘waarvoor Christus ons heeft vrijgemaakt’ (Gal. 5.1) mobiliseert ons creatieve vermogen en vervult ons als afwijzing van zelfbeslotenheid, vanwege onvoorwaardelijke liefde en gemeenschap van het leven.

Het orthodoxe ascetische ethos kent geen verdeeldheid en dualisme; het verwerpt het leven niet, maar transformeert het eerder. De dualistische visie en ontkenning van de wereld is geen christelijk concept. Echte ascese is lichtgevend en liefdadig. Het is een kenmerk van het orthodoxe zelfbewustzijn dat de periode van vasten doordrongen is van de vreugde van het Kruis en de Opstanding. Bovendien, de ascetische strijd van orthodoxe christenen – net als onze spiritualiteit en het liturgische leven in het algemeen – draagt de geur en uitstraling van de Opstanding uit. Het Kruis wordt gevonden in het hart van de orthodoxe vroomheid, maar het is niet het laatste referentiepunt in het leven van de Kerk. In plaats daarvan is de essentie van het orthodoxe spirituele leven de onuitsprekelijke vreugde van de Opstanding, waarvoor het kruis de weg baant. Dienovereenkomstig, tijdens de periode van de Grote Vasten, is de essentie van ervaring voor Orthodoxe Christenen altijd het verlangen naar de “gemeenschappelijke opstanding”.

Bid dan, dierbare broeders en zusters in de Heer, dat we waardig worden geacht, met de genade en steun van boven, door de voorspraak van de Theotokos, als Eerste onder de Heiligen en van alle Heiligen, dat we de wedloop mogen rennen van de Heilige en Grote Vasten op een manier die passend en vreugdevol is tegenover Christus, vreugdevol oefenend, in gehoorzaamheid aan de regel van de kerkelijke Traditie, de “gemeenschappelijke worsteling” van vasten die de hartstochten doven, constant biddend, helpend de lijdenden en behoeftigen, elkaar vergeven en ‘dank zeggen voor alle dingen’ (Thess. 5.18), zodat we met een vroom hart de ‘Heilige, reddende en eerbiedwaardige Passie’ en de leven gevende Opstanding van onze Heer, God en Redder Jezus Christus, aan wie toekomt de glorie, kracht en dankzegging tot in de eeuwen en eeuwen. Amen.

Heilig en Grote Vasten 2019

† BARTHOLOMEUS van Constantinopel
Vurig voorspreker voor allen voor God

——————-
Te lezen in de kerken op de Zondag van de Zuivel, zondag 10 maart 2019, onmiddellijk na het lezen van het Heilig Evangelie.

[1] P.V. Paschos (ed.), New Miterikon (Athene: Akritas Publications, 1990), 31.