In afwachting van de Patriarch van de Dialoog in het Aartsbisdom van België
De Oecumenische Patriarch, de Patriarch van Dialoog en Ontmoeting, komt naar de Benelux om de feestelijke evenementen ter gelegenheid van de 50ste verjaardag sinds de oprichting van het Aartsbisdom van België voor te zitten. Nu zijn komst almaar dichterbij is, publiceren we het vierde deel van de serie ‘inleidend document’ dat betrekking heeft op de dialogen die door het Oecumenisch Patriarchaat worden onderhouden.
Het oecumenisch patriarchaat in dialoog
Het Oecumenisch Patriarchaat was altijd een actieve partner en een drijvende kracht voor dialoog en samenwerking. “De synodale encycliek van de Kerk van Constantinopel voor alle kerken van Christus in de wereld” in 1920 is het kenmerkende bewijs. De gewonde wereld, nauwelijks bekomen van de Eerste Wereldoorlog, streefde enkel naar vrede. Hetzelfde geldt voor deze encycliek. Daarin werd alleen gestreefd naar vrede onder de kerken. Met als voorbeeld de Volkenbond, wilde ze iets gelijkaardigs voor de kerken in Oost en West, een Bond van Kerken, die vriendschap zou bevorderen in een geest van oprechtheid en gelijkwaardigheid, opdat alle vooroordelen wederzijds zouden verdwijnen. De Encycliek benadrukt de plicht van elke Kerk om de liefde van Christus niet te vergeten en ze vraagt alle Kerken om de liefde van Christus concreet te realiseren voor het welzijn van de Kerk waarvan Christus het hoofd is.
Panorthodoxe dialoog
Het bijeenroepen van het Panorthodoxe Concilie is gebaseerd op twee encyclieken uit de jaren 1902 en 1904 die door de Oecumenische Patriarch Ιoachim ΙΙΙ naar alle Orthodoxe Kerken werden gestuurd. Het begin van de Eerste Wereldoorlog en de concurrentie tussen de regionale Autocefale Kerken vormden obstakels voor de realisatie van het Concilie.
In 1923 hield men een eerste panorthodoxe bijeenkomst in Constantinopel en in 1930 een tweede op de berg Athos, om een voorbereidende commissie op te richten. Panorthodoxe conferenties volgden op Rhodos (1961, 1963 en 1964) en vervolgens in het Orthodoxe Centrum van het Oecumenisch Patriarchaat te Chambésy in Zwitserland. In hetzelfde centrum zetelden tussen 1971 en 2015 de Interorthodoxe Voorbereidende Commissie (zes keer) en de Panorthodoxe Preconciliaire Conferentie (vijf keer).
Het Heilige en Grote Concilie vond plaats in juni 2016 in de Orthodox Academie van Kreta in Colymbari, Chania. Aan dit Concilie namen tien van de veertien Orthodoxe Kerken deel, aangezien een paar dagen vóór het begin van de Synode het Patriarchaat van Antiochië en de kerken van Rusland, Bulgarije en Georgië vanwege meningsverschillen hun deelname afgelast hebben.
Dialoog met de rest van de christelijke wereld
Dialogen met andere christenen in de wereld:
– Dialoog met de Rooms-Katholieke Kerk.
– Dialoog met de Anglicaanse Kerk.
– Dialoog met de Oudkatholieke Kerk.
– Dialoog met de Lutherse en Evangelische Kerken.
– Dialoog met de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD).
– Dialoog met de Lutherse Kerk van de Verenigde Staten van Amerika.
– Dialoog met de hervormde Kerken.
– Wereldraad van Kerken.
– Raad van Europese Kerken.
In het begin en tijdens de dialoog met de Rooms-Katholieke kerk waren de belangrijkste persoonlijkheden Paus Paulus VI en de Oecumenische Patriarch Athenagoras. De belangrijkste sessies waren de volgende:
5-6.01.1964: Ontmoeting van Paus Paulus VI met Patriarch Athenagoras op de Heilige Plaatsen.
7.12.1965: Dag van het gelijktijdig opheffen van de anathema’s in Constantinopel en Rome.
25-26.07.1967: Bezoek van paus Paulus VI aan de Fanar en ontmoeting met Patriarch Athenagoras.
26.10.1967: Bezoek van Patriarch Athenagoras aan de Heilige Stoel en ontmoeting met Paus Paulus VI.
14.12.1975: 11 jaar na het opheffen van de anathema’s knielt Paus Paulus VI voor de vertegenwoordiger van de Oecumenische Patriarch Metropoliet van Chalcedon Meliton Chatzis en kust zijn voeten.
30.11.1979: Paus Johannes Paulus II bezoekt de Fanar en ontmoet Patriarch Dimitrios, en kondigt de oprichting aan van het Joint Theological Committee of Dialogue tussen de Orthodoxe en Rooms-Katholieke Kerken.
30.12.1987: Patriarch Dimitrios bezoekt Rome en ondertekent een gezamenlijke verklaring met Paus Johannes Paulus II.
27-30.06.1995: Patriarch Bartholomeos bezoekt voor het eerst de Heilige Stoel en ontmoet Paus Johannes Paulus II.
24.12.2002: De Patriarchen van Constantinopel en Antiochië wonen met de Aartsbisschop van Albanië de dag van het gebed voor de vrede bij, georganiseerd door Paus Johannes Paulus II in Assisi, Italië.
29.06.2004: Patriarch Bartholomeos bezoekt voor de derde keer het Vaticaan en viert samen met Paus Johannes Paulus II 40 jaar sinds het opheffen van de anathema’s.
27.12.2004: Paus Johannes Paulus II geeft de relieken van de Heilige Gregorius de Theoloog en de Heilige Johannes Chrysostomos terug aan Patriarch Bartholomeos.
30.11.2006: Bezoek van Paus Benedictus XVI aan de Fanar en ontmoeting met de Oecumenische Patriarch Bartholomeos.
Eind juni 2008: Patriarch Bartholomeos bezoekt het Vaticaan voor het jaarlijkse feest van de apostel Paulus.
18.10.2008: Op uitnodiging van Paus Benedictus XVI houdt de Oecumenische Patriarch Bartholomeos een toespraak op de XII gewone synode van de Rooms-Katholieke bisschoppen.
19.03.2013: De Oecumenische Patriarch woont de intronisatie van de nieuwe Paus Franciscus bij.
Mei 2014: Ontmoeting van Paus Franciscus en de Oecumenische Patriarch Bartholomeos op de Heilige Plaatsen.
Juni 2014: Gezamenlijke deelname van de Paus en de Oecumenische Patriarch in Rome aan de Oproep tot vrede in het Midden-Oosten.
30.11.2014: Paus Franciscus bezoekt de Fanar om de viering van de Troon van het Oecumenisch Patriarchaat tijdens het feest van de H. Andreas bij te wonen.
16.05.2016: Ontmoeting van de Paus en de Oecumenische Patriarch op het eiland Lesbos om de internationale gemeenschap bewust te maken van de vluchtelingencrisis.
Dialoog met het Jodendom en de Islam
De Academische Conferenties met het Jodendom en de Islam begonnen op initiatief van de Metropoliet van Zwitserland Damaskinos, directeur van het Orthodox Centrum van het Oecumenisch Patriarchaat in Chambésy (Genève).
Voor het jodendom werden na een voorbereidende vergadering van de vertegenwoordigers van de twee religies in 1976 in Genève academische conferenties gehouden om de overeenkomsten in de tradities van beide religies, die de praktijk en spiritualiteit van hun gelovigen voeden, aan te duiden.
Met de Islam waren er talrijkere academische conferenties, dankzij de samenwerking van het Orthodox Centrum van het Oecumenisch Patriarchaat van Chambésy met de Koninklijke Academie van Jordanië (Amman), voor de ontdekking van de Islamitische beschaving (Al-Albait Foundation). Bij deze conferenties waren vertegenwoordigers van religieuze en politieke autoriteiten betrokken, evenals gespecialiseerde academische onderzoekers, om de samenwerkingsvoorwaarden van de twee religies grondig te bestuderen teneinde de problemen aan te pakken met betrekking tot de vreedzame co-existentie en het wederzijdse begrip van hun gelovigen.
* * *
Dit jaar, in 2019, wordt de 50ste verjaardag van de oprichting van de Aartsbisdom van België en het Exarchaat van Nederland en Luxemburg door ons Oecumenisch Patriarchaat gevierd. De vieringen van dit jubileum bereiken hun hoogtepunt in november met de komst van de Oecumenische Patriarch Mgr. Bartholomeos. Het programma begint op 5 november met een ecologisch symposium en bezoeken aan kerken in Holland. In België volgen de feestelijke Vespers op 9 november, de Patriarchale Goddelijke Liturgie in de Aartsbisschoppelijke Kerk van Brussel, de receptie en het officiële diner op 10 november, om te eindigen in het Groothertogdom Luxemburg op 14 november.