Zevende Synaxis van de Clerus van Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg

Van maandag 30 oktober tot woensdag 1 november 2023, organiseerde het Aartsbisdom van België en Exarchaat van Nederland en Luxemburg de zevende editie van zijn driedaagse Synaxis voor de clerus. Het algemene thema van de Synaxis dit jaar was “Priessterroepingen in het leven van de Kerk”.

De officiële gastsprekers waren de hiërarchen zeer eerwaarde Archimandriet Eliseos, abt van het Heilige Klooster van Simonos Petra op de Athosberg, de eerwaarde aartspriester Dr. Athanasios Gikas, hoogleraar pastorale zorg aan de Theologische Faculteit van de Aristoteles Universiteit van Thessaloniki, en eerwaarde aartspriester van de Oecumenische Troon Constantin Miron, clericus vzn het Orthodox Aartsbisdom van Duitsland.

Op maandagmiddag 30 oktober kwamen de geestelijken van ons Aartsbisdom, afkomstig uit de drie Beneluxlanden, voor het zevende jaar op rij in het pittoreske Waalse stadje La Roche-en-Ardenne bijeen onder leiding van Zijne Eminentie Metropoliet Athenagoras van België, met het oog op hun vorming en de uitwisseling van ideeën en zorgen over verscheidene belangrijke kwesties met betrekking tot hun ambt.

Tijdens de eerste zitting werd, na de kleine waterwijding, de boodschap van Zijne Alheiligheid Oecumenisch Patriarch Bartholomeos voorgelezen, waarin de Patriarch Zijne Eminentie Metropoliet Athenagoras van België van harte feliciteerde met de organisatie van de Synaxis rond het actueel thema: “Roepingen in het leven van de Kerk”. Hij onderstreepte onder meer dat een roeping tot dienstbetoon van de Kerk altijd van God komt. De priesterroeping, net als elke andere roeping in het leven van de Kerk, veronderstelt het besef dat we tot Christus behoren. “Christus is de bevrijder en zijn Kerk is de ervaren vrijheid…. Het is deze vrijheid die wordt bediend door de priester van de Allerhoogste en die wordt belichaamd tijdens de Eucharistie in de Kerk.” Zijne Alheiligheid vervolgt zijn boodschap door ons eraan te doen herinneren dat er van de priester gevraagd wordt trouw te zijn aan de traditie van de Kerk en aan de waarheid van het Evangelie. De zending van de priester is een getuigenis in de Kerk en tegelijkertijd een uitreiken naar de wereld. Hij wijst er ook op dat het de roeping van de priester is om zijn tijdgenoten te polsen en met liefde en empathie deel te nemen aan hun angsten en onrust. Hij roept allen die geroepen zijn tot het dienen van Christus – en in het bijzonder de geestelijkheid – op om met hun aanwezigheid en hun getuigenis het dienende karakter van de Kerk en haar gevoeligheid voor de unieke eigenschappen van de mens te benadrukken. Geestelijken moeten altijd dragers en vertolkers zijn van een oprecht oecumenische geest.

Na het voorlezen van de patriarchale boodschap volgde de toespraak van Zijne Eminentie Metropoliet Athenagoras van België, waarin hij verschillende aspecten van de roepingen in het leven van de Kerk uiteenzette. Zijne Eminentie wees erop dat er binnen de Kerk van Christus een grote variëteit aan roepingen is. Iedereen die geroepen is tot dienstwerk binnen de Kerk heeft zijn of haar eigen gaven en spirituele voorkeuren. De diversiteit in roeping of karakter is een bron van wederzijdse verrijking. Allen, geestelijken en leken, vormen één christelijke familie. Zijne Eminentie verwees ook naar de relatief recentelijk erkende heiligen van West-Europa, zoals de Heilige Sophrony van Essex, de Heilige Moeder Maria Skobtsova en de Heilige Dmitri Klepinin, en het bijzondere belang van deze heiligverklaringen. Hij benadrukte dat iedereen in zekere zin dezelfde roeping heeft, namelijk heilig te worden, maar dat er ook een grote variëteit aan roepingen is. Niemand staat boven een ander, en eenieder moet zijn eigen weg vinden om God te verheerlijken. Om Gods wil te volbrengen is eerst en vooral Gods hulp nodig. Vervolgens stelde Zijne Eminentie de gastsprekers voor en heette hij enkele nieuwe leden van de Clerus van het Orthodox Aartsbisdom België welkom. Zijne Eminentie rondde zijn toespraak af door te benadrukken dat iedereen, geestelijken en leken, een zendende roeping heeft in de wereld en dat “we parochies nodig hebben waar interactie en nauwe samenwerking heerst tussen priester en gelovigen“.

Volgde de voordracht van de zeer eerwaarde Archimandriet Eliseos, hegoumen van het Heilige Klooster van Simonos Petra op de Athosberg, met als onderwerp: “De diagnose van roepingen in de kerk”. Ouderling Eliseos benadrukte dat de christelijke roeping een oproep is van God aan de mens, tot een toestand en een manier van leven volgens de evangelische waarden en de geboden die erin vervat zijn. De roeping is een mysterie en een speciale act van Gods liefde die strikt persoonlijk is. Een roeping is de activering van het doopgeloof om tegemoet te komen aan Gods plan van liefde voor eenieder. Uiteraard bestaat ook de roeping van de uitverkorenen, met als hoogtepunt de roeping van de Maagd Maria, die een unieke roeping was die de mensheid veranderde. Er bestaan uiteenlopende roepingen met verschillen en bijzonderheden. Eén vorm van roeping uit zich in een innerlijk verlangen naar het monnikendom. De roeping is aan iedere ziel gegeven, van zodra iedere gelovige is geroepen tot volmaaktheid, en naargelang zijn aanleg, wil, mogelijkheden en gaven dus ook geroepen tot een bijzonder dienstwerk binnen het lichaam van de Kerk of van de gemeenschap. Vrijheid en wil (niet egoïsme) worden verondersteld in een roeping. Het ingaan op de roeping moet in alle vrijheid gebeuren. De diagnose van roepingen veronderstelt de zekerheid van de roeper en de onmiddellijkheid van de geroepene, die gepaard moet gaan met stabiliteit gekenmerkt door studie, verantwoordelijkheid, transparantie-confessie, vrijheid van meningsuiting, gehoorzaamheid, bereidheid-opoffering en nederigheid.

Op de tweede dag van de bijeenkomst hield de eerwaarde aartspriester Athanasios Gikas, hoogleraar pastorale zorg aan de theologische faculteit van de Aristoteles Universiteit van Thessaloniki, een voordracht getiteld “Roepingen bij jongeren”. In zijn uitvoerige presentatie gebruikte vader Athanasios een schitterend voorbeeld van een roeping en respons op die roeping: de profeet Samuël, een toonbeeld van sacramentalisme in het mysterie van de roeping. Hij wees erop dat “Samuël handelde als een kind van Gods genade, door goedheid in zijn hart te bewerken, zonder aandacht te schenken aan de negatieve dingen die hij om zich heen zag. Op die manier moet ook de jonge man die tot het priesterschap geroepen is, beschikken over een geest van studiegeest. Op basis van zijn persoonlijke ervaringen en zijn kennis analyseerde vader Athanasios helder het belang voor begeleiding van de jongere die geroepen is tot het priesterschap door een deskundig geestelijke begeleider. Hij benadrukte ook het bijzondere belang van gebed voor het ontwikkelen van de roeping. Voor de juiste begeleiding van de geroepene ligt een grote verantwoordelijkheid bij de geestelijke begeleider en de herder in het algemeen, die dit werk met enthousiasme en visie moet doen.

Daarna kwam de zeer eerwaarde Protopresbyter van de Oecumenische Troon, de heer Konstantinos Myron, aan het woord, bekend om zijn succesvolle pastorale activiteiten in het Orthodox Aartsbisdom van Duitsland en daarbuiten. De titel van zijn voordracht was: “Kerkelijke roepingen in West-Europa”. Hij presenteerde de specifieke problemen van de orthodoxe diaspora in West-Europa. Hij onderstreepte het feit dat het niet de plaats (topos) is die ons redt, maar de weg (tropos). Hij zei dat de roepingen niet openstaan voor druk van buitenaf, omdat ze anders gedoemd zijn te mislukken. Hij beschreef wat we onder de term “het Westen” verstaan in cultureel opzicht, benadrukte de noodzaak om de talen te beheersen en mentaliteit te begrijpen van de Westerse volkeren, de noodzaak voor de orthodoxe priester om in dialoog te kunnen treden, om te kunnen communiceren met mensen van andere tradities en zelfs andere religies, om onderscheidingsvermogen te hebben bij het onderwijzen, in gedachten hebben dat elk antwoord op een vraag altijd samenhangt met de plaats en tijd waarin de vraag werd gesteld, in geest van dienstbaarheid en liefde handelen, en zich te laten kenmerken door een prijzenswaardig ethos.

Hierop volgden zeer interessante korte presentaties door wijze geestelijken van ons Aartsbisdom: “Het liturgische leven van de Kerk als bron van roepingen” door Archimandrite Filadelfos Cafalis, Eerste Bisschop van de Heilige Metropool van België, “De roepingen van degenen die verantwoordelijk zijn voor het ambt in de Kerk” door Protopresbyter Fr. Pawel Gecha, “Roepingen in relatie tot theologisch onderwijs en catechese” door dhr. Pawel Gecha, “Roepingen in relatie tot theologisch onderwijs en catechese” met de presentatie van Hieromonk John Lena, “Psychologische parameters van roepingen” met de presentatie van ouderling Alexandros Pitsikakis.

Vervolgens werden er werkgroepen opgezet om verschillende aspecten van het centrale thema uit te werken, waarbij meningen en bezorgdheden werden geuit en tal van vragen werden opgelost.

Op de laatste dag van de Synaxis, 1 november 2023, volgden een nieuwe voordracht van οuderling Eliseos, getiteld “Roepingen als pastorale uitdaging”, waarin hij onder andere op een duidelijke en wijze manier opmerkte dat de vermindering van het aantal roepingen niet de kwaal zelf is, maar een symptoom. Wellicht moeten we spreken van een crisis in het reageren, het inspelen op roepingen. Pastorale zorg moet gericht zijn op de openbaring van God in het leven en het hart van de mensen. Het is noodzakelijk om het onveranderlijke en allesomvattende Evangelie van Christus zodanig te verkondigen dat het tegemoet komt aan de verwachtingen van de jongeren en hun verwachtingen ook verlicht. Verwijzend naar de wijsheden van wijlen ouderling Emilianos van Simonos Petra en andere kerkelijke vaders, alsook naar evangelische perikopen, had vader Eliseos het over de subtiele aspecten van roepingen. Hij beëindigde zijn voordracht met de zin “God hield nooit op met ons uit te nodigen, ons te roepen. En als God niet moe wordt van te roepen, geen spijt heft van ons steeds opnieuw te reopen, zich niet teleurstelt, laten wij Hem dan ook navolgen, in geduld, geloof en hoop”.

Zijne Eminentie Metropoliet Athenagoras van België behandelde vervolgens verschillende praktische kwesties voor betere en effectievere pastorale zorg, terwijl zijn medewerkers nuttige informatie en opheldering verschaften over andere specifieke problemen.

De zevende driedaagse Synaxis van de Clerus van het Aartsbisdom van België eindigde met de hartelijke dank van Metropoliet Athenagoras aan de hiërarchen die de sprekers waren van de drie belangrijkste voordrachten en aan allen die hebben bijgedragen aan het succes van deze Synaxis.