Gebedsweek voor de eenheid van de christenen in Luxemburg

Zoals alle voorgaande jaren was ook dit jaar het hoogtepunt van de gebedsweek voor de eenheid van de christenen het oecumenisch gebed, waar alle vertegenwoordigers van de christelijke Kerken van Luxemburg en de gelovigen  op één enkele plaats bijeen kwamen om een  sterk en zichtbaar signaal te geven van hun bereidheid om de nodige stappen te zetten in de richting van christelijke eenheid en samenwerking. Ondanks de verdeeldheid die de geschiedenis heeft toegebracht aan de christelijke gemeenschappen, kunnen gelovigen elkaar ontmoeten, leren kennen en waarderen en, in respect voor de verschillen en hun belijdenissen, samen bidden tot de Heer voor eenheid, vrede en gerechtigheid.

Op zondag 20 januari 2019 vond in de Orthodoxe Kathedraal van Luxemburg, in Weiler-la-Tour, om 16:00 uur een oecumenische viering plaats met de deelname van vertegenwoordigers van de Orthodoxe Kerk en de Katholieke, Protestantse (in zijn verschillende denominaties), Anglicaanse, Koptische en Nieuw-Apostolische Kerken. Dit jaar was het de beurt aan de Orthodoxe Kerk om dit evenement te organiseren en de gelovigen te verwelkomen. Vooreerst werd de Orthodoxe Vesperdienst met artoclasie gevierd door de vertegenwoordiger van Zijne Eminentie Metropoliet van België en Exarch van Nederland en Luxemburg Athenagoras, Aartspriester van de Oecumenische Troon Moschonas Panagiotis, bijgestaan door Aartspriester Spyridon Tsekouras. Aartspriester Zoran Radivojevic van het Patriarchaat van Servië was ook aanwezig. De katholieke aartsbisschop van Luxemburg werd vertegenwoordigd door E.V. Paul Goerens. De dominees Volker Strauss (protestanten), Arie van den Dries (Nederlands protestants), Georg Marhoffer (Hervormde Kerk) en Frank Mertin (Duitse protestanten) waren ook aanwezig. De Anglicaanse kerk werd vertegenwoordigd door Reverend Geoff Reed.

Na de vespers werd de viering verder gezet met de actieve deelname van alle priesters, dominees en andere vertegenwoordigers van de Kerken, door Bijbelse lezingen, de geloofsbelijdenis, een aantal gebeden en aansporingen, het teken van de vrede en de uiteindelijke zegen.

Volgend op het evangelie hield de E.V. Panagiotis Moschonas een homilie met als thema: de gerechtigheid van God.

Na het einde van de viering kwam iedereen bijeen in de zaal van de kathedraal voor een gezellig samenzijn. Tevredenheid en zelfs enthousiasme over de viering waren duidelijk te merken op de gezichten en in de woorden van allen, terwijl meerdere personen belangstelling hadden in de tekst van de homilie.

Op vraag van de krant Luxemburger Wort zal op zaterdag 26 januari 2019 een artikeltje van E. V. Panagiotis Moschonas over de betekenis van de orthodoxe vespers en liturgisch gebed in het algemeen worden gepubliceerd.

Met de zegen en actieve participatie van Zijne Eminentie Metropoliet Athenagoras van België, die, als hoofd van de eredienst, de enige vertegenwoordiger is van het geheel van de Orthodoxe Kerk bij de autoriteiten en vertegenwoordigers van andere religies in Luxemburg, werkt de Orthodoxe Kerk actief en harmonieus mee met de andere Kerken in de Raad van christelijke Kerken in Luxemburg en ook in het kader van de Raad van geconventioneerde Erediensten.

HOMILIE TIJDENS HET OECUMENISCH GEBED VAN DE GEBEDSWEEK VOOR DE EENHEID VAN CHRISTENEN

Orthodoxe Kathedraal van Luxemburg, zondag 20 januari 2019

Toespraak van vader Panagiotis Moschonas

Geliefde zusters en broeders in Christus,

Door de genade van God zijn we vandaag samen in deze orthodoxe kathedraal om enkele ogenblikken te beleven die ons verenigen in het geloof, om samen te bidden tot onze Heer en God ten einde ons de geestelijke kracht en de nodige verlichting te geven om ons te concentreren op het essentiële, namelijk ons geloof in Degene die gekomen is om ons redding en waarachtig leven te bieden. Het leven in Christus is niet het aanvaarden van een aantal filosofische of religieuze theorieën waarmee we kunnen mediteren of spirituele oefeningen doen, het is geen morele code die ons kan geruststellen over ons recht op deelname aan het leven van het Koninkrijk van de hemel, evenmin bestaat het uit enkele religieuze praktijken die automatisch de deur van het Paradijs kunnen openen op een manier die magie benadert. Het leven in Christus is de deelname aan het leven van Christus, het is een ervaring en een manier voor ons om steeds meer de betekenis van ons bestaan te ontdekken, het doel van ons leven, genade en vreugde, liefde en gerechtigheid in hun diepste en meest ware concept. “U bent rechtvaardig, Heer, en al Uw werken en heel Uw beleid getuigen van Uw barmhartigheid en trouw. Als U oordeelt bent U trouw en rechtvaardig tot in eeuwigheid”(Tobit 3: 2) zegt Tobit in het Oude Testament. Maar de gerechtigheid van God is niet identiek aan menselijke gerechtigheid. Het is geen rechtvaardigheid die probeert te straffen of zelfs te corrigeren. De gerechtigheid van God is nauw verbonden met Zijn liefde, ze is herstellend en genezend.

Het is waar dat het woord “gerechtigheid” alleen al in het Nieuwe Testament achtentachtig keer wordt gevonden en het woord “rechtvaardig” eenentachtig keer. Maar de betekenis van deze twee woorden is niet altijd identiek aan de betekenis die we vandaag kennen. Het woord ‘Gerechtigheid’ in het Nieuwe Testament heeft meestal de betekenis van alle deugden, van alle taken die de mens tegenover God en de mens moet vervullen. In die zin zegt de Heer tegen Johannes de Doper: ” zo behoren wij de gerechtigheid volledig te vervullen” (Matteüs 3,15). De gerechtigheid van God, altijd verenigd met Zijn onuitsprekelijke liefde voor de mensen, is als een licht in het leven van de gelovigen, die de wegen verlicht en de harten verwarmt en waarvan de hier aangestoken kaarsen een symbool zijn.

In de evangelietekst van de zaligsprekingen, verteld door Mattheüs, zijn er twee verzen die spreken over gerechtigheid. In vers 6 van hoofdstuk 5: “Zalig zijn zij die hongeren en dorsten naar gerechtigheid, want zij zullen verzadigd worden”, en in vers 10 van hetzelfde hoofdstuk: “Zalig zijn zij die vervolgd worden vanwege de gerechtigheid, want hen behoort het Koninkrijk der Hemelen.” . De eerste zaligspreking lijkt op het eerste gezicht te spreken over een sociale rechtvaardigheid, over het alledaagse menselijk leven. De zaligspreking van het tweede aangehaalde vers verwijst duidelijk naar een eschatologisch perspectief van rechtvaardigheid.

Vanuit een beeld dat de instinctieve menselijke behoeften van honger en dorst beschrijft, introduceert Jezus het grote onderwerp van de gerechtigheid, een onderwerp dat even vitaal is als de sleutelelementen van het leven. Voor wat betreft de betekenis van deze gerechtigheid, is het nog steeds het evangelie van Mattheüs, dat ons informeert door de drie verleidingen van Christus te beschrijven, die kunnen worden beschouwd als de verleidingen die ons allemaal treffen. Het gaat namelijk over de verleidingen van a) honger, b) ondergeschiktheid aan irrationele en magische krachten, en c) het verlangen naar wereldheerschappij. Telkens als Jezus met deze verleidingen geconfronteerd wordt harmoniseert hij zijn menselijke wil met die van God zijn Vader. En deze houding van Christus is de gerechtigheid die haar intrede doet in de geschiedenis die als norm Gods gerechtigheid heeft.

Deze gerechtigheid werd geopenbaard door de Heilige Geest aan de profeten die haar voorstellen als de sublieme naam van God. In het boek Exodus onthult de Heer, die de wet aan Mozes toevertrouwt, zijn naam door te zeggen: “De Heer is een barmhartige en genadige God, geduldig, groot in liefde en trouw, die goedheid bewijst tot in de duizendste generatie … “(Exodus 34: 6-7). Dit is de trouw van God, die zijn hoogtepunt bereikte op het moment van de Incarnatie van Zijn Zoon.

De gerechtigheid van Christus komt in de evangeliën naar voor als een opofferende gerechtigheid. Bovendien biedt de Heer, als antwoord op de honger en dorst naar gerechtigheid, verzadiging vanuit een andere dimensie: “neemt en eet, dit is mijn lichaam …” en “drinkt hier allen uit, dit is mijn bloed …”. Ook wanneer Hij de Samaritaanse ontmoet, vertelt Hij de vrouw: “maar wie drinkt van het water dat Ik hem zal geven, krijgt in eeuwigheid geen dorst meer; integendeel: het water dat Ik hem zal geven, zal in gem opborrelen als een bron van eeuwig leven” (Joh 4,14).

De gerechtigheid van Christus is daarom datgene wat zijn oorsprong vindt in de wil van de hemelse Vader. God wordt rechtvaardig genoemd en zijn gerechtigheid wordt geïdentificeerd met zijn liefde. Elk werk van God voor de redding van de mens, en in de eerste plaats de Incarnatie, al zijn activiteiten, hebben zich gemanifesteerd als goddelijke gerechtigheid. De vraag stelt zich: kan de wereld dergelijke rechtvaardigheid, die zich als liefde uitdrukt, aannemen? Het antwoord doorheen de geschiedenis is nogal negatief. De mensheid lijkt de voorkeur te geven aan een gerechtigheid van wraak, straf, geweld! Door sommigen wordt zelfs God beschreven als het opperwezen dat de zondaars en de kwaaddoeners straft, die de anderen zijn, altijd de anderen. Maar de gerechtigheid van onze God staat niet los van zijn liefde. Ware christenen delen trouwens dezelfde gedachte. In de brief aan Diognetus lezen we dat christenen “iedereen liefhebben en dat iedereen hen vervolgt” (V). Ontmoediging is echter niet besteed aan de gelovigen van Jezus Christus die de verpersoonlijking is van zowel goddelijke liefde als gerechtigheid. Want alleen door Gods liefde en gerechtigheid te accepteren en na te bootsen, kunnen we ware vrede vinden en echt werken voor vrede over de hele wereld.

Vrede is de andere zijde van Gods gerechtigheid. We spreken voornamelijk van innerlijke vrede, zonder daarom de vrede in de wereld te verwaarlozen. In de orthodoxe liturgie bidden we tot de Heer “voor de vrede die van boven komt” maar ook “voor de vrede van de hele wereld”. Omdat innerlijke vrede nauw verbonden is met goddelijke gerechtigheid, is sociale vrede nauw verbonden met sociale rechtvaardigheid. De primaat van de orthodoxe kerk van Albanië, Aartsbisschop Anastasios, heeft er recent op gewezen: “Vrede houdt rechtstreeks verband met gerechtigheid. Een onrechtvaardige wereld kan niet vredig zijn”. En meerdere eeuwen vóór hem bevestigde Clemens van Alexandrië in zijn werk “Stromata” (Stromata 4, 25. PG 8 1369B-72A) dat de wereldvrede is synoniem met gerechtigheid.

Het Groot Orthodoxe Concilie, bijeengeroepen in 2016, benadrukte expliciet de noodzaak voor christenen om voor vrede en gerechtigheid in de wereld te werken. Ik citeer: “De Orthodoxe Kerk gelooft dat het haar plicht is om alles te stimuleren wat werkelijk ten dienste van de vrede staat (cf. Rom 14, 19),  en wat de weg naar gerechtigheid opent, broederschap, de ware vrijheid en wederzijdse liefde tussen alle kinderen van de ene hemelse Vader, evenals tussen alle volkeren die één menselijk gezin vormen. Ze sympathiseert met al diegenen in verschillende delen van de wereld die verstoken zijn van het goede van vrede en gerechtigheid “. (MISSIE VAN DE ORTHODOXE KERK IN DE HEDENDAAGSE WERELD, C, 5)

Dierbare zusters en broeders in Christus,

Met respect voor onze verschillen kunnen we ons toch richten op de schat die we gemeen hebben, ons geloof in Christus, onze Heiland en Hoop, en samenwerken aan een wereld die de gerechtigheid en vrede van God (synoniem van Zijn liefde en genade) zal weerspiegelen. Amen!

Een kleine voorstelling van de liturgie van de Orthodoxe Kerk

In de Orthodoxe Kerk is het liturgische gebed zeker niet beperkt tot de Goddelijke Liturgie (de Mis), hoewel die het hart van het spirituele leven is. Er zijn ook andere diensten die de dagelijkse cyclus van liturgisch gebed vormen. “Zeven keer per dag loof ik u voor uw rechtvaardige beslissingen”, zegt het psalmenboek(Psalm 118, vs. 164). En dit aantal wordt elke dag herhaald door het orthodox liturgisch gebed. De dagelijkse diensten zijn 1) Vespers, 2) Completen, 3) Mesonyktikon en Metten, 4) Eerste Uur, 5) Derde Uur, 6) Zesde Uur, 7) Negende Uur.

The Metten of “Orthros” is de dienst die wordt gevierd bij zonsopgang en is de langste van de dagelijkse diensten. Soms wordt deze dienst in de parochies (en altijd in de kloosters) voorafgegaan door de dienst van middernacht (of mesonyktikon). De Dienst van de Metten bestaat uit psalmen, litanieën en liturgische gezangen die de betekenis van elke dag aangeven.

Met de Vesperdienst begint echter de dagelijkse liturgische cyclus. Het is een avondgebed, maar ook een beeld van het begin van de heilsgeschiedenis. In het begin beschrijft de lezing van Psalm 103 (volgens de Septuagint vertaling) de schoonheid van de Schepping, herinnerend aan het leven in het Paradijs. Daarna herneemt de grote vredeslitanie, gevolgd door het Lucernarium (gebed voor het Licht), de woorden van psalm 140 en zegt: “Heer, ik roep tot u, hoor mij toch. Hoor mij, Heer, hoor de stem van mijn smeekbede wanneer ik tot u roep. Het is de roep van de mens tot God na zijn val en zijn ballingschap vanuit het paradijs. Dan volgen enkele hymnen gewijd aan het thema en de heiligen van de dag om te resulteren in een korte lofprijzing in de woorden “Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest, nu en altijd en tot in de eeuwen der eeuwen”, gevolgd door een troparion (korte hymne) waarin de Maagd Maria en het mysterie van de Incarnatie vereerd worden. Na dit troparion en prokimenon (vers van een psalm) van de dag,  wordt de oude hymne “vriendelijk Licht …” gezongen door de clerus en de gelovigen om aldus de komst van Christus, het ware Licht, in de wereld te verkondigen. Dan komen er nog gebeden, litanieën, de zegen en enkele hymnen die het avondgebed voleindigen. Kort voor het einde van de dienst reciteert de priester (of de diaken) de kantiek (Lofzang) van Simeon (Lc 2,29-32): “Nu, Meester, laat U, zoals U gezegd hebt, uw dienaar in vrede gaan; want mijn ogen hebben uw heil gezien, dat U ten aanschouwen van alle volken hebt toebereid, een licht dat een openbaring zal zijn voor de heidenen en een glorie voor uw volk Israël … “ter nagedachtenis aan de ontmoeting van de Heer aan de Tempel op de veertigste dag na zijn geboorte. De gebeden van het Trisagion (driemaal Heilig) en de “Onze Vader” leiden naar het laatste troparion en de eindzegen.