Benelux logo
Greek logo

Actualiteit

5de Zondag van de Grote Vasten – Zondag van de Heilige Maria van Egypte

Dit jaar herdenken we het leven van de Heilige Maria van Egypte op zondag 5 april.

Geboren in Alexandrië in Egypte in het midden van de 5e eeuw, verliet Maria op twaalfjarige leeftijd haar ouders, en ze trapte in de val van onverzadigbare passies en prostitutie. Zeventien jaar duurde deze periode, van haar 12de tot haar 29ste levensjaar. Spijts haar zeer ondeugdzame leven, wilde ze op zekere dag ten tijde van de Kruisverheffing in Jeruzalem uit nieuwsgierigheid het eerbiedwaardige Kruis van Christus gaan zien. Ze moest echter vaststellen dat ze niet in staat was om de kerk waar de H. Helena het Kruis had geplaatst binnen te gaan. Een onzichtbare kracht verhinderde haar. Ze was zo bang dat ze de Moeder Gods, via een icoon bij de ingang van de kerk, vroeg om in te grijpen zodat de deuren van de kerk zouden openen. De Moeder Gods antwoordde dat Maria zich eerst moest bekeren en gehoorzamen. Pas na deze belofte geuit te hebben werd het Maria toegestaan om de kerk in Jeruzalem binnen te gaan. Na het Kruis vereerd te hebben hoorde Maria de Moeder Gods tegen haar zeggen: “Als je de Jordaan oversteekt, zal je de ware vrede vinden.” Maria stak daarop de Jordaan over, ging de woestijn in en leefde daar de rest van haar leven in berouw, vechtend tegen al haar passies en tegen de herinneringen eraan.

Het leven van de Heilige Maria van Egypte dient ons als voorbeeld. Waarom?

Komen we eerst terug op de thema’s van de Voorvasten, en denken we terug aan het evangelie van vorige week toen Jezus tegen zijn discipelen zei: “Dit soort geest kan door niets anders worden uitgedreven dan door bidden en vasten (Mt. 9:29)”. Deze woorden van de Heer zouden ook van toepassing kunnen zijn op de moeilijke tijden waarin we nu allemaal leven.

Jezus legt hier precies uit wat vasten betekent: de strijd tegen passies. Weten wij echter tegen welke passies te bidden, en van welke passies ons te onthouden? Door welk soort geest , die hem deed schuimbekken van woede, was deze jongeman bezeten? Over welke passies gaat het, wat zijn de zogenaamde demonen die hij, en wij, moeten verjagen?  Heel wat vragen die velen van ons zich – zouden kunnen – stellen.

Op die vragen probeert de Kerk ons een atwoord te bieden gedurende de Voorvasten. Vier zondagen op rij bereidt ze ons voor op de vastentijd, waarbij elke zondag, aan de hand van eigen evangelische lezingen, de fundamentele stadia van onze “ommekeer” of bekering ter sprake worden gebracht. Aandacht wordt gevestigd op de volgende thema’s: het nut van nederigheid en nederig gebed, berouw en onze ommekeer of “metanoia”, de liefde voor onze naaste in de context van onze redding of het laatste oordeel, en de Goddelijke vergiffenis.

Het leven van Maria van Egypte leert ons in dit verband heel wat. De eerste en meest voor de hand liggende les is dat we nooit mogen oordelen, nooit vooroordelen mogen hebben. Wie zal uiteindelijk worden gered? Is het mogelijk om deze vraag te beantwoorden?

Nee, deze vraag beantwoorden is absoluut onmogelijk. Het is immers nooit te laat voor berouw, zelfs voor ons. Vanuit menselijk oogpunt bekeken zou Maria’s levensloop tot haar negenentwintigste kunnen leiden tot de conclusie dat de redding voor haar onmogelijk was geworden. En toch, doorheen de lofzangen wordt zij “de  grootste der heiligen” genoemd.  Menselijk zijn we veroordeeld, maar door de genade van God is alles mogelijk, zelfs de hoogste bekering. Niemand heeft het recht om over een ander te oordelen. Het is niet aan ons maar aan onze Schepper om dit te doen.

Het leven van Maria van Egypte leert ons ook iets over de menselijke natuur. In ieder van ons zitten verlangens. Met het woord verlangens spreken we over wereldse genoegens, genoegens van plezier en entertainment, van eten en drinken, van de geneugten van de zintuigen. We hebben het ook over het verlangen naar macht, macht over de ander, macht op het werk, politieke macht en het plezier in het verlagen of vernederen van zijn naaste.

Tot slot is er het sreven naar overvloedige, onbegrensde rijkdom, zilver, goud, aandelen en noem maar op. Een brandend verlangen dat heerst over de wereld van vandaag, en dat waarschijnlijk de bron vormt van vele conflicten, problemen, oorlogen, en wie weet, direct of indirect, van mondiale situaties zoals die van vandaag.

We kunnen onszelf inderdaad de vraag stellen of alles wat aan het gebeuren is geen oorzaak vindt in onze manier van leven, in onze passies naar macht, geld en het verlangen om alles te controleren en te beheersen, en om onszelf te verrijken op de rug van onze naaste. Waar eindigt het beheersen en controleren, en waar begint de chaos?

Vaak vergeet men te vermelden dat er ook een verlangen bestaat naar genoegens van een hoger niveau, naar blijvende genoegens, die we vreugden zouden kunnen noemen. Deze vreugden zijn zo veel verhevener dan de kortstondige genoegens van de zintuigen dat zij op zichzelf al het pad naar blijvend geluk vormen. Samenlevingen die alleen toegewijd zijn aan de bevrediging van de geneugten van de zintuigen, samenlevingen op zoek naar plezier, zijn samenlevingen zonder blijvende vreugde. Dat zijn trieste maatschappijen.

En dan is er het verlangen naar het geestelijke, het geluk en de spirituele vreugde. Het leven van de heilige Maria van Egypte leert ons dat de waarden van de Kerk zijn heel anders dan die van de wereld. Terwijl de wereld plezier en vervulling van de zintuiglijke geneugten, geld en macht zocht, verdween Maria in de woestijn. Ze had niets, geen vrienden, geen huis, geen eigendom, geen kleren en bijna geen eten of drinken, ze had geen rode duit en stond machteloos in de wereld, geheel tegengesteld aan elke gedachte, elke organisatie, en elke handelswijze van deze wereld. Maar de heilige Maria leefde naar de woorden van onze Heer Jezus Christus, net zoals Hijzelf geleefd had.

Het Evangelie van vandaag bevestigt de keuze van de heilige Maria, want er wordt gezegd dat “wie “groot” wil worden onder jullie zal uw dienaar zijn. Hij die onder jullie eerste wil zijn moet slaaf van allen zijn, want de Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen, en om zijn leven te geven als losgeld voor velen. (M.10:43-45)”.

De Kerk noemt de heilige Maria inderdaad ‘de grootste der heiligen’. Het gebruik van het woord“groot” kan als een verrassing komen. In het dagelijks leven gebruiken we de term “groot” op andere manieren. De wereld spreekt over ‘grote politici’, ‘grote soldaten’, ‘grote filmsterren’, ‘grote sportieve prestaties’, ‘grote feestdagen’, ‘grote auto’s’, ‘groot kapitaal’, soms zelfs van ‘grote leiders van bepaalde Kerken’. Daartegenover staat dat onze Kerk de heilige Maria “groot” noemt. Anderhalf millenium na haar geboorte smeken we om haar gebed, maar niet het gebed van een politicus, soldaat, filmster of sportman. Het gaat om een nederig gebed, een gebed dat al onze zwakheden te hulp schiet. Laten we beter nadenken over zijn betekenis voordat we het woord “groot” uitspreken.

Deze vijfde zondag van de Grote Vasten en de herdenking van de Heilige Maria van Egypte komt in feite niets te vroeg. Aan het begin van deze  laatste week van de Grote Vasten kan de herinnering aan zo’n groot ascetisch voorbeeld ons alleen maar aanmoedigen om onze waarschijnlijk reeds verzwakte inspanningen gedurende deze lange vastenperiode onverdroten verder te zetten.  De heilige Maria van Egypte herinnert ons eraan dat het niet volstaat om berouw te tonen over onze zonden met woorden, maar dat we ook de vastberadenheid moeten hebben om ze niet te herhalen.

Laat ons bovendien in deze zeer moeilijke tijd voor de gehele wereld toch eens ernstig nadenken over onze manier van leven, en reageren tegen de roep van materiële en vleselijke passies, opdat de wereld een “metanoia” zou kunnen ondergaan, om niet terug te keren naar het leven van daarvoor.

Deze grote ascetische figuur kan voor ons een voorbeeld en een model zijn in de strijd tegen onze zonden. Met Hem die zich opofferde voor ons en voor onze redding in gedachten hoeven we niet te wanhopen voor onze redding, maar laten we ons de volgende twee weken met vernieuwde krachten voorbereiden op het feest van de Opstanding, op de overwinning op alle en huidige verleidingen van deze wereld, denkend aan de beproevingen van de Heilige Maria van Egypte, en die van onze Heer zelf, zelfs indien het voor de meesten onder ons een feest zonder Goddelijke Liturgie zal worden!  Laat ons nog intenser en meer bidden, allen samen.

Amen!

 

+d. Filip Boone