Parochie van de Heilige Apostel Andreas, Gent

PAROCHIE VAN DE HEILIGE ANDREAS – GENT

Na hun ontdekking van de Orthodoxie stichtten Ignace Peckstadt, Antoine Van Bruaene (beiden advocaat aan de balie van Gent) en André Knapen vanaf de jaren 1960 in Gent het genootschap “Apostolos Andreas – contacten met de Orthodoxie”, een jaarlijkse lezingenreeks door orthodoxe sprekers. De eerste genodigde was Aartspriester Pierre Struve, priester en arts te Parijs (enkele jaren later tragisch omgekomen in een auto-ongeval), die sprak over “De orthodoxe spiritualiteit”. Die eerste lezing was een succes, een waarachtige orthodoxe getuigenis voor een zeer gemengd publiek. Dat heeft hen gesterkt om die weg te vervolgen. Er volgde een groot aantal vooraanstaande orthodoxen. De voorbereidende rol die het genootschap Apostolos Andreas heeft gespeeld voor de stichting van een orthodoxe parochie in Gent is duidelijk.

Na de ontdekking van een jonge Franstalige parochie in Brussel, de parochie van de Heilige Drie-eenheid en de Heiligen Kosmas en Damianos, rond de betreurde Vader Marc Nicaise, nam Ignace Peckstadt het voortouw bij het stichten van een orthodoxe parochie te Gent. Dit was noodzakelijk, daar hij met zijn jong gezin elke zondag een afstand van 170km diende af te leggen om in Brussel te kerke te gaan. Een tijdlang leek hem dat dragelijk, maar op lange termijn werd het problematisch. Hij diende rekening te houden met zijn vrouw en kinderen en hij voelde steeds meer de behoefte aan een orthodoxe parochie in hartje Vlaanderen, in Gent. De cyclus orthodoxe voordrachten bestond al enkele jaren, en ze wisten dat verschillende mensen erg verheugd zouden zijn om een orthodoxe kerk te vinden in Gent.

Na behoorlijk wat moeilijkheden had Ignace Peckstadt een pand gehuurd om daarin een kerkje in te richten waar regelmatig de orthodoxe Liturgie zou kunnen worden gevierd. Het betrof één van de woningen van het “Oud-Begijnhof”, een meer dan 400 jaar oud, geklasseerd pand. Het gaat om een pand waar eertijds Godgewijde dames leefden. Na de Franse Revolutie werd het Sint-Elisabethbegijnhof aangeslagen en overgedragen aan de burgerlijke stedelijke overheden. Na het vertrek van de begijnen in 1874, dienden de kloosterwoningen als huisvesting voor de meest behoeftigen, eigendom van de Commissie voor Openbare Onderstand (later OCMW, nu Sociaal Huis). Na de Tweede Wereldoorlog werden die gebouwen niet meer onderhouden en werd een groot deel onbewoonbaar. Ignace Peckstadt was erg blij om iets te kunnen vinden op die oude plek met een religieus karakter in de stad Gent.

In enkele maanden kon hij – met behulp van zijn eigen familieleden, van Antoine Van Bruaene en andere families en personen uit de streek – het gebouw inrichten als kapel. Er werd met veel enthousiasme gewerkt, tijdens weekends en vakantiedagen. Het gebouw werd schoongemaakt en herschilderd. De elektriciteit werd gecontroleerd en hersteld. Er werd een iconstase geplaatst. Er werden meubels, tapijten, olielampjes, iconen verzameld. Alle benodigdheden voor de liturgische viering werden gevonden en geplaatst.

Aartspriester Marc Nicaise, toentertijd rector van de Orthodoxe Parochie van de Heilige Drie-Eenheid en de Heiligen Kosmas en Damianos te Brussel, aanvaardde om er eens per maand de Liturgie te komen vieren. Aartsbisschop Georges (Tarassoff) van Syracuse (toen aan het hoofd van het Aartsbisdom van de Russische parochies in West-Europa onder het Oecumenisch Patriarchaat) gaf zijn zegen voor die vieringen. De eerste Liturgie had plaats op 28 november 1972, vlak voor het feest van de Heilige Apostel Andreas. Vader Marc Nicaise ging voor, terwijl zijn koor in het Nederlands zong.

Op zondag 17 december 1972 volgde de tweede Liturgie, hetgeen de eerste deelname veronderstelde van een eigen koor onder leiding van Ignace Peckstadt.

Aartsbisschop Georges van Syracuse verleende reeds in 1973 het statuut van parochie. Hij was daar erg verheugd over, omdat hij van 1930 tot 1939 zelf de eerste orthodoxe priester was geweest in de stad Gent. Dat was toen een Russische parochie, de Parochie van de Boodschap van de Moeder Gods, omdat er in die periode nog een groot aantal Russische studenten in Gent leefde. Op 31 mei van hetzelfde jaar bracht Aartsbisschop Georges van Syracuse een eerste bezoek en zegende hij het kerkje in. Tegelijk groeide de belangstelling, werd de parochie door steeds meer orthodoxen ontdekt en door sympathisanten vervoegd. Algauw bleek één liturgie per maand onvoldoende om een volwaardig gemeenschapsleven te vormen, zelfs als er op bepaalde hoogdagen een bijkomende Liturgie werd gevierd. De parochiegemeenschap verlangde een intenser en regelmatig liturgisch leven. Zodoende werden er vanaf september 1973 twee liturgieën per maand gevierd: een Liturgie door Aartspriester Marc Nicaise (Brussel) en een door Vader Antoine Freund (Parijs).

Op 2 juni 1974 heeft Aartsbisschop Georges van Syracuse in de Crypte van de Orthodoxe Kathedraal van de Heilige Alexander Nevsky te Parijs (rue Daru) Ignace Peckstadt tot diaken gewijd. Dit werd gezien als een belangrijke gebeurtenis, in aanwezigheid van een belangrijke afvaardiging van de parochie. De diakenwijding van Ignace Peckstadt had het probleem van de verplaatsing van een priester voor elke viering niet opgelost en op hoogfeesten kon er geen priester worden heengezonden. Zonder een priester ter plaatse kon het liturgische leven van de jonge parochie niet openbloeien. Daarom drong Vader Marc aan op de priesterwijding van Diaken Ignace. De hele gemeenschap drong aan. Op 5 oktober 1975 werd hij tenslotte tot priester gewijd, opnieuw door Aartsbisschop Georges van Syracuse en in dezelfde Crypte van de H. Alexander Nevskykathedraal te Parijs.

Intussen kreeg de parochiegemeenschap vorm. De liturgische diensten werden zeer regelmatig gevierd: elke zaterdagavond de Vespers, en elke zondagmorgen de Goddelijke Liturgie, evenals de grote feesten, vasten, doopsels, huwelijken, enz. Vanaf het begin van het jaar 1973 werd het maandblad “Apostel Andreas” de onmisbare schakel voor het parochieleven. Volledig in het Nederlands opgesteld, de plaatselijke taal, bevat dat maandblad ± 40 bladzijden met vooral artikels over het orthodox geestelijk leven. Dit maandblad werd opgesteld door een eigen redactie, of kan bestaan uit vertalingen van in bepaalde Frans-, Engels- of anderstalige tijdschriften verschenen artikels. Nog andere brengen verslag over de actualiteit in de Orthodoxe Kerk, zoals de “Synaxis” van alle Hoofden van de Orthodoxe Kerken, die van 13 tot 15 maart 1992 te Constantinopel plaatshad op de zetel van het Oecumenisch Patriarchaat, hetgeen een ongekende getuigenis was van de orthodoxe eenheid. Natuurlijk verschijnen er in het tijdschrift ook pagina’s over lokale actualiteit, oecumenische bijeenkomsten, de liturgische kalender, vieringen in de schoot van de parochie, en over het gemeenschapsleven. Er werd een bibliotheek gesticht, die een groot aantal boeken omvat in zowat vijftiental talen. De lezingenreeks “Apostolos Andreas” zet haar activiteiten voort. Er is ook een belangrijke oecumenische activiteit, met talrijke contacten met de anglicaanse, Rooms-katholieke en protestantse broeders. Er worden bezinningsweekends georganiseerd. De pastorale zorg in de ziekenhuizen, de gevangenis en soms op de schepen – want Gent heeft ook een zeehaven – worden niet vergeten. Er wordt zeer bijzonder aandacht geschonken aan catechese voor kinderen, voor jongeren en voor volwassenen.

In 1976 benoemde Aartsbisschop Georges (Tarassoff) van Syracuse Vader Ignace tot rector van de Parochie, terwijl hij hem in 1978 verhief tot de rang van Aartspriester. Na veel onderhandelen met de COO – begonnen met een op 20 februari 1973 door Vader Ignace geschreven brief – werd het pand in de Sophie Van Akenstraat nummer 20 (nu 56) aangekocht op 13 december 1976. Daarvoor werd een vzw opgericht onder de naam “Orthodoxe Gemeenschap Gent”. Het ontluiken en de groei van de Parochie ging de volgende maanden verder. Nauwelijks aangekocht, werd de kerk al te klein. De aankoop van een aanpalend pand was mogelijk dankzij de leden van de vzw en hun raad, evenals de talrijke – kleine en grote – giften die men mocht ontvangen van parochieleden, evenals van talrijke sympathisanten.

De bescheiden kapel kon zo worden verbouwd tot een volwaardige kerk die beantwoordde aan de noden van de gemeenschap. De vergrote kerk werd op 2 december 1979 ingewijd door Bisschop Georges (Wagner) van Evdokia, hulpbisschop van Aartsbisschop Georges (Tarassoff) van Syracuse. Diezelfde dag werd Marcel Osseel (later priester Silouan Osseel, rector van de Heilige Nektariosparochie te Eindhoven) tot diaken gewijd. Gedurende tien jaar was hij diaken van de parochie, tot vlak voor zijn priesterwijding door Metropoliet Panteleimon in de maand maart 1990.

Enkele belangrijke gebeurtenissen in de geschiedenis van de parochie van de Heilige Apostel Andreas mogen niet vergeten worden:

Het historische bezoek van Zijne Majesteit Koning Boudewijn ter gelegenheid van de viering van de 150ste verjaardag van het Koninkrijk België. Op zaterdag 14 juni 1980 bezocht hij te Gent de Parochie van de Heilige Apostel Andreas en bad hij zij aan zij met de gelovigen tijdens de Vesperdienst.
Het historische bezoek van Archimandriet Sophrony (Sakharov), die op 14 september van het jaar 1980 voorging in de Goddelijke Liturgie in de kerk van de Heilige Apostel Andreas te Gent, en een gesprek had met de parochianen.
Van meet af aan behoort de parochie tot het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel. Ter verklaring van de toewijding aan de Heilige Apostel Andreas schreef Ignace Peckstadt in het eerste nummer van “Apostel Andreas” (januari 1973): “Eerstgeroepene der Apostelen, vestigde de Heilige Andreas zich later te Constantinopel, waarvan hij de voornaamste missionaris is. Hij stierf de marteldood te Patras aan een kruis met een bijzondere vorm (X), dat tot op heden zijn naam draagt. Onze Oecumenische Patriarch, Z.A.H. Dimitrios, waar we juridisch van afhangen, is de rechtstreekse opvolger van de Apostel Andreas. (…) Dat zijn enkele motieven die bijdroegen aan de keuze voor de Apostel Andreas”.

In het begin van het jaar 1989 werd de Parochie overgedragen naar het Aartsbisdom van België, geleid door de rechtstreekse vertegenwoordiger van het Oecumenisch Patriarchaat voor de Benelux, Metropoliet Panteleimon. Vanaf de verkiezing van Mgr. Panteleimon tot Metropoliet van België had de Parochie goede banden met hem en zijn Aartsbisdom. Van in het begin was de Parochie vertegenwoordigd op de Zondag van de Orthodoxie, waar ze actief aan bijdroeg door haar koor. Maar ook aan elke andere activiteit. Na haar opname voelde ze zich op erg vaderlijke wijze beschermd door Metropoliet Panteleimon. Dankzij zijn onvermoeibare energie wist hij de erkenning te bekomen van de orthodoxe eredienst in België. Tegelijk slaagde hij er in om de broederlijke banden te bestendigen met de hiërarchen en vertegenwoordigers van andere orthodoxe aanwezigheden in België. Het had geen zin meer dat de Parochie afhing van een in Parijs gevestigd Aartsbisdom, als er in België een in Brussel gevestigd Aartsbisdom bestond, dat trouwens rechtstreeks afhing van hetzelfde Patriarchaat.

Op 11 november 1989 bracht Zijne Alheiligheid Oecumenisch Patriarch Bartholomeos (toentertijd Metropoliet van Philadelphia) een eerste bezoek aan de parochie. Hij was in België voor de diakenwijding van een zoon van Vader Ignace, Yves Peckstadt (heden Metropoliet Athenagoras van België) op 12 november 1989 in de Orthodoxe Kathedraal te Brussel. Bij deze ging hij de vooravond voor in de Vespers in Gent en sprak er enkele woorden tot de gelovigen. Bij zijn officiële bezoek aan de Benelux keerde de Patriarch terug naar Gent voor een tweede bezoek aan de Parochie. Dat was ongetwijfeld een historische dag voor de Parochie.
De inwijding van de nieuwe kerk had plaats op zondag 30 november 1997 – de 25e verjaardag van de stichting van de Parochie – voorgegaan door Metropoliet Panteleimon, bijgestaan door Aartsbisschop Simon (Patriarchaat van Moskou) en Bisschop Michel van Claudioupolis (Exarchaat van Russische Parochies van het Oecumenisch Patriarchaat). De buitengewone schenking van een overleden parochiaan maakte het inderdaad mogelijk om een volledig nieuwe kerk te bouwen tegenover de oudere, die trouwens volledig gerestaureerd werd. De grote schenker heette – niet toevallig – André.

Ondertussen was Dominique Verbeke door Metropoliet Panteleimon tijdens de Liturgie van de Zondag van de Orthodoxie op 24 februari 1991 te Brussel tot diaken gewijd, en tot priester op 23 december van het jaar 2000 in de kerk te Gent. Hij was al jarenlang de hoofdverantwoordelijke voor het orthodox godsdienstonderwijs in de officiële scholen in België. Met het oog op de vorming van een leerkrachtenkader, stichtte Metropoliet Panteleimon een Orthodox Theologisch Instituut (Orthodox Vormingscentrum Heilige Johannes de Theoloog, dat later het Orthodox Theologisch Instituut Heilige Apostel Paulus werd), waarbij hij een driejarig studie- en examenprogramma voorzag. Talrijke personen (enkelen uit de Gentse parochie, maar de meesten uit andere orthodoxe gemeenschappen), vooral jongeren tussen 20 en 30 jaar oud, hebben die oproep beantwoord. De Nederlandstalige afdeling van het Instituut bevindt zich momenteel opnieuw in de schoot van de Parochie van Gent.

Tot slot is de Parochie de moederparochie geworden van de Parochies van Brugge en Kortrijk. Hun beider eerste priesters kwamen uit de Parochie van Gent. Er zijn vanuit diezelfde parochie echter nog andere jongeren, mannen en vrouwen, die geroepen werden om zich ertoe te verbinden om de Kerk te dienen.

Heden ten dage omvat de Parochie een groot aantal gelovigen vanuit de ruime omtrek, en van verschillende oorsprong. Iedereen voelt er zich echte broeders en zusters, verenigd in de schoot van dezelfde Orthodoxe Kerk.

BEDIENAARS VAN DE PAROCHIE
Aartspriester Marc Nicaise (1972 tot 1975)
Aartspriester Ignace Peckstadt (1974 tot 2016)
Diaken Marcel Osseel (later Silouan Osseel) (1979 – 1989)
Aartspriester van de Oecumenische Troon Dominique Verbeke (1991 – heden)
Aartspriester Paolo Perletti (2014 – heden)